Zeven filmmakers, uitgekozen door vroegere directeuren van het IFFR, geven, afgewisseld met beelden uit hun films, hun visie op film en hun motivatie, maar beginnen met hun eerste herinnering.
Huub Bals (1972-1989): Wim Wenders ziet het behang op de muur van zijn kinderkamer waarin hij zich alles op kan voorstellen en ook een schilderijtje met zonnebloemen van Van Gogh.
Hij onderscheidt twee soorten filmmakers: zij die zoals de Lumières uitgaan van wat ze zien en zij die zoals Meliès uitgaan van de verbeelding. Film zegt iets over de condition humaine, toont zowel het permanente heden als het permanente verleden. Tijd en kader zijn de basiselementen. Beeld en muziek maken het geheel compleet. Het is de vraag in hoeverre de filmmaker van straks nog inzicht in de werkelijkheid kan geven.
Huub Bals: Raoul Ruiz ziet oude boten uit het zuiden, een bal, regen, maar is daar niet zeker van.
Cinema is kunst. Het verenigt alle kunstvormen en is bovenal poëzie. Hij prefereert de imaginatieve boven de narratieve orde. Als het beeld het verhaal bepaalt levert dat meer op dan het omgekeerde. Film haalt het onderbewuste naar boven, voert terug naar de jeugd.
Emile Fallaux (1992-1996): Michael Haneke is in de oorlog geboren en heeft geen beelden.
Zijn films zijn een uitdrukking van zijn frustratie met de mainstream; de kunstvorm wordt marginaler sinds de komst van de televisie, die een belangrijke functie zou kunnen vervullen maar de verdomming vergroot. Echte pessimisten maken amusementsfilms. Iedere kunstenaar is een esthetisch moralist, wil communiceren en dat kan alleen tussen gelijkwaardigen.
Film moet de kijker zijn eigen interpretatie gunnen, al is dat soms moeilijk te realiseren.
Huub Bals: Jim Jarmusch kijkt tussen de tralies van de box de kamer in en wacht op zijn moeder.
Men verliest energie door het publiek te geven wat het wenst. Een amateur is een liefhebber, een professional moet ervan leven. Muziek is de mooiste vorm van kunst. In film draait het om de details en niet om de dramatiek; leegte is belangrijk zoals tussen de klanken in de muziek. Het visuele moet niet te lawaaierig zijn. Een synthese tussen culturen is mooi, maar het is ook belangrijk om verschillen te tonen.
Sandra den Hamer (2005-2007) : Abderrahmane Sissako ligt als baby in zijn bedje en kijkt met gevoel van verlatenheid naar een bewegend gordijn.
Er zijn twee soorten cinema: die opdringt en die uitnodigt, zegt hij; kunst moet een brug slaan tussen verschillende werelden. De dialoog tussen rijk en arm is niet gemakkelijk te realiseren. Film zegt iets over de mens. Hij wil de anonieme mens zichtbaar maken en diens kracht en zwakte tonen. Hij schrijft als hij op reis is en doet inspiratie op in gezichten. Elk gezicht is een leven dat je kunt lezen. E. E. Cummings zei: je kunt een gezicht begrijpen zonder te weten wat het betekent.
Marco Müller (1990 –1991) Abbas Kiarostani heeft een vreemd beeld van wakker worden in de wieg terwijl zijn moeder naar het badhuis is. Nog steeds is er strijd tussen zijn moeder en hemzelf.
Hij heeft een fascinatie voor Van Gogh, naar diens rusteloze zoeken naar echtheid en schoonheid. De mens boeit hem. Iedereen heeft verbeelding en heeft die ook vaak nodig om te overleven.
Simon Field (1997-2004): Apichatpong Weerasethakul ziet een foto van zichzelf met zijn moeder voor hun huisdeur bij een tafeltje met eten terwijl ze wachten op monniken.
De cinema is droom en fantasie en net zo broodnodig als eten, want het reinigt de hersenen.
Film is een jong medium en staat nog in de kinderschoenen. Het gaat hem om het idee van tijd: de boedhistische idee hoe men in de tijd verandert. Hij verkent de geest. We gebruiken maar een klein gedeelte van onze hersenen. Film vergroot ons bewustzijn en moet van zichzelf persoonlijkheid hebben. De geest ontspant als men naar een film kijkt.
Frank Scheffer wist in deze documentaire, die hij speciaal voor het veertigste festival maakte, de makers interessante uitspraken te ontlokken, die vaak ook voor schrijvers zouden kunnen gelden. Het zou interessant zijn om een vergelijking te maken met literaire schrijvers: verzetten zij zich ook tegen de mainstream, kiezen zij ook voor de verbeelding en tegen de verdomming, zoeken zij ook naar echtheid?
Het was bijzonder dat Van Gogh twee keer werd genoemd en minder bijzonder maar wel opvallend dat de moeder vaak in de eerste herinnering opdoemt, net als de verlatenheid. Ik stel me voor dat de stelregel om het kind rust op te leggen veel invloed heeft gehad in het werk van de wat oudere kunstenaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten