Dit drama, rond 1605 geschreven door William Shakespeare en vertaald door Hugo Claus, duurt tweeëneenhalf uur en begint met de nar die een rode ijsmuts draagt en op het toneel - met centraal een enorme houten trap - een deuntje blaast. Langzamerhand verschijnen alle deelnemers rond de microfoon. Ik probeer de inhoud van het drama zo goed mogelijk samen te vatten, maar gemakkelijk is dat niet gezien de wijdlopigheid. Verschillende keren worden er brieven gewisseld met daarin informatie over onbetrouwbare personen, maar indrukwekkend is het zeker.
King Lear, een imposante gestalte, gespeeld door Jack Wouterse, is de oude heerser over Brittanië. Net als veel andere mannen (en vrouwen) heeft hij zwarte wenkbrauwen opgeplakt gekregen om de dramatiek te benadrukken. Hij wil zijn koninkrijk over zijn drie dochters verdelen en vraagt hen naar hun liefde voor hem.
Goneril - met een fraai getekend pruilmondje - de echtgenote van de hertog van Albany, zegt dat ze meer van hem houdt dan…meer. Regan, tweede dochter en getrouwd met de hertog van Cornwall, is nog lovender dan haar oudste zuster en zingt hem zelfs toe. Cordelia, de jongste weigert echter mee te doen aan de vleierijen van haar zussen, omdat die geen recht doen aan haar vaderliefde. Ze doet niet meer dan haar plicht, zegt ze, waarop haar vader in woede ontsteekt en haar verbant. De graaf van Kent, een trouw dienaar van Lear, protesteert tegen de behandeling van Cordelia en wordt ook verbannen.
De ervaringen van de koning worden gespiegeld door die van de graaf van Gloucester. Hij is de vader van Edgar en heeft ook een bastaardzoon, Edmund, die de vader opstookt tegen Edgar. Deze zou zijn vader willen vermoorden. Edgar slaat op de vlucht en neemt een nieuwe identiteit aan, die van bedelaar Tom. De twee verhaallijnen bestaan naast elkaar maar grijpen ook ineen omdat Edmund door de oudste twee dochters van Lear voor hun karretje gespannen worden.
Goderil veracht haar man, de hertog van Albany, vanwege zijn zachte karakter, terwijl hij juist rechtvaardigheid nastreeft. Later keert hij zich tegen zijn vrouw. Goderil wil net als Regan dat de koning een deel van zijn ridders ontslaat. De koning weigert en veracht haar nageslacht. Zij wendt zich tot Edmund om haar te helpen. Hij werkt samen met haar en Regan.
De graaf van Kent vermomt zich met hoed en bril als Caius en blijft de koning dienen. De nar, die toegewijd is aan Lear en Cordelia, biedt hem zijn muts aan maar krijgt hem weer terug. ‘De waarheid is een hond die in zijn hok moet,’ zegt hij. ‘De koning is ook een nar,’ zegt de nar, die net als de koning zich te buiten kan gaan aan enorme scheldkannonades.
Er steekt een storm op, die mooi belicht wordt. De koning zegt tegen de nar dat van hem alles mag ondergaan. De graaf van Kent strekt zijn arm naar hem uit, maar de koning is onverbiddelijk. Ook de graaf van Gloucester wil de koning bijstaan, maar de hertog van Cornwall vertrouwt hem niet en steekt hem de ogen uit. Later doodt een van zijn dienaren de hertog.
Edgar - als Tom - helpt zijn blinde vader naar de klippen van Dover om daar te sterven.
Cordelia die al eerder door de koning van Frankrijk in zijn netten is gevangen, wil haar vader bij zich hebben. De Franse koning heeft medelijden met haar. Ze landt met Franse troepen in Dover.
De blinde graaf staat op een denkbeeldige klif in Dover en zegt dat hij verzaakt aan de wereld en dat hij Edgar zegent. Tom, zijnde Edgar, brengt hem weer tot leven.
De koning is in de buurt. De graaf herinnert zich zijn stem. Lear schenkt hem genade, liever dan zijn dochters te vergeven. ‘Jij bent Gloucester, zegt hij. ‘Huilend komen we op de wereld, tot we op een toneel van gekken zijn beland’ (zie foto).
Cordelia kust haar vader wakker en verzoent zich met hem. ‘Vergeef en vergeet,’ zegt Lear, ‘want ik ben oud en dwaas.’ Een mooie afdaling van de trap volgt.
‘Kom vadertje, we gaan,’ zegt Tom. ‘De mens moet dulden hoe hij in de wereld komt en hoe hij eruit gaat. Rijp zijn is alles.’
‘We gaan naar het gevang, zegt Lear na de nederlaag tegen de Engelsen. ‘We zingen als vogels in een kooi. Zo zullen we leven en lachen en alle geheimen ontrafelen als spionnen van de goden. Niemand kan ons scheiden.’
Regan wordt vergiftigd door Goderil vanwege de romance met Edmund en Goderil pleegt zelfmoord. Cordelia wordt in de gevangenis geëxecuteerd en Lear sterft door verdriet. De hertog van Albany, Edgar en de graaf van Kent nemen het bestuur over.
Wellicht is het voor een volgende opvoering een idee om het aantal intriges terug te brengen en zich te beperken tot de hoofdmoot: de verkeerde houding van een vader ten opzichten van zijn kinderen en de wrange vruchten die hij daar, onder gelatenheid van de nar, van plukt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten