Het is voor mij, alweer bijna drie maal zo oud, niet moeilijk om te verplaatsen naar het jaar 1974 toen ik net twintig was. Ik kwam net uit Amerika vandaan. Het was de eerste keer dat ik zo ver was gevlogen en dat gaf een enorme oppepper in een tijd, waarin depressie de hoofdtoon voerde. Jij weet net zo goed als ik hoeveel spanning het gaf om, voorafgaande aan de reis, een sollicitatiegesprek te voeren met een vertegenwoordiger van de uitwisselingsorganisatie. Een zomer eerder werd een bevriende klasgenoot uitgezonden en kwam laaiend enthousiast terug, vooral over de Deense schone kunstminnares die hij in New York State tegen het lijf was gelopen. Een andere klasgenoot en ik voelden ons vergeleken met hem provincialen, maar we wilden toch de sprong wagen. Het was weer eens wat anders dan vakantiewerk in een fabriek. We schreven een sollicitatiebrief en zouden vervolgens worden uitgenodigd voor een gesprek. Ik zag daar enorm tegenop omdat ik veel te verbergen had. Ik zal het ziekmakende gepieker nooit vergeten als ik op de terugweg van de pedagogische academie naar huis fietste. Het gesprek moet op het laatste moment afgezegd zijn, want ik herinner me er niets meer van. Wel de euforie toen ik een brief uit Maine kreeg dat ik was aangenomen. Mijn klasgenoot en ik begrepen niet waarom hij niet was uitverkozen, maar voelde me vereerd.
Ik ga niet in op de avonturen in Amerika, maar weet wel dat ik er heel erg tegenop zag. De avond ervoor kon ik er niet toe komen om naar bed te gaan en bleef maar platen draaien, bier drinken en shaggies roken. Eenmaal op Schiphol – splinternieuw - nam ik zonder betalen een opinieweekblad mee uit het rek in de veronderstelling dat die voor luchtreizigers gratis was.
Ik zie tegenwoordig een foto voor me die in de achtertuin is gemaakt. Erop staat een warrig persoon die op zijn hurken de kat aait. Die moet bijna wel in de daaropvolgende voorjaar gemaakt zijn, toen ik klaar was met de studie en in onzekerheid verkeerde over wat me te doen stond. Ik ging er vanuit dat ik spoedig een oproep zou krijgen voor vervangende dienstplicht, maar solliciteerde, wellicht in de hoop dat ik daarvan vrijgesteld zou worden, op een onderwijzersbaan die in ruim voldoende mate voorhanden waren.
Ik voelde me oud en eenzaam, terwijl de andere gezinsleden op vakantie waren. Ik hield me op de been door de katten eten te geven en de moestuin bij te houden. Ik probeerde de invloed van de wereld te beperken door zo laat mogelijk op te staan. De dag was me een gruwel. Ik zorgde zo goed mogelijk voor mezelf met een uitgebreid ontbijt, dat ik met de krant in het zonnetje achter het huis nuttigde en als de postbode langs was geweest ging ik naar de tuin. Met een bloedeloos gevoel, een jongeman in een kooi, niet wetend wat aan te vangen met het leven of wat het leven met hem wilde aanvangen. Ik ging af en toe voor een koffiepraatje bij een oom aan. Amerika lag al ver achter mij, de vervulling daarvan was ik allang kwijt.
Ik las onlangs Alles kantelt van Tomas Lieske, waarin hoofdpersoon Anton op stap gaat met zijn elfjarige ik. Ik zou willen dat ik jou mee kon nemen. Dat we samen konden praten, ook al zal ik je - net als Anton - niet verklappen wat je nog gaat meemaken. Dat zou oneerlijk zijn. Jij leeft jouw leven. Het is onnodig om te zeggen dat je niet moet wanhopen en door moet gaan, want dat weet je zelf ook wel. Ik zou je leven wat gemakkelijker willen maken, dat ik je kon influisteren dat je drie maanden naar de kibboets moet gaan om je, net als in Amerika, verder los te maken van je verleden. Zo’n kleine veertig jaar later vind ik het nog steeds treurig, dat zo’n jong leven zo zwaar kan zijn. Ik zeg je alleen dat het anders wordt. Het duurt even maar er komt een beter leven, al zou het alleen maar zijn dat je daarin over je wonden kan schrijven.
Rein Swart.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten