Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 23 december 2014

Eindejaarsbericht Allerhande maar vooral literatuur 2014



Samen vinden we een uitweg

Nog is de wereld niet verloren, al heeft Marcel van Dam - voor de gelegenheid op 13 november j.l. opgetrommeld om het gelijk te achterhalen op het gebied van de verwoesting van de aarde - weinig fiducie in de aanpak door politici en ondernemers. Gelukkig was er wel iemand als Marjan Minnesma van Urgenda die in heldere woorden een uitweg toonde.

Helaas zijn de politieke verhoudingen niet erg gunstig voor samenwerking tussen de landen. De kille killer Poetin gaat liever een machtsstrijd met het Westen aan en verder is de strijd tegen IS een enorme domper, vooral voor Arabieren die meenden dat er een vleugje vrijheid hun kant opkwam. In het Westen zelf neemt de economisering van het leven groteske vormen aan. Hoewel regering stelt dat het steeds beter gaat, komt iedereen steeds meer in dienst van het grootkapitaal. De vieze vaatdoekjescampagne inspireerde cabaretier Pieter Derks tot een satirisch Onze vader, waarin we de god van het geld op onze blote knieën moeten danken voor de kruimels die wij toegeworpen krijgen. Floortje Zwigtman uitte haar ongenoegen als schrijfster. Erich Kästner riep al veel eerder op om te leren zwemmen.

In het proces van verandering is het belangrijk om kritisch naar de eigen standpunten te kijken. Idealen zijn een ramp, want ze beletten je zonder omwegen simpel en eerlijk te denken, als je tegenover de feiten komt te staan, zegt de dagkalender van Krishnamurti op 4 december. Voor we het weten geloven we in zaken die we ons in het hoofd gehaald hebben. Auke Hulst zegt in Buitenwereld, binnenzee dat we zien wat we ons voorgenomen hebben te zien. Pepijn Vloemans schreef in het artikel Waarom het zo moeilijk is om van mening te veranderen (nrc.next, 5 december j.l.) dat we mentaal doof zijn voor andersluidende meningen. Niemand kan daaraan ontsnappen. Alleen nieuwsgierigheid naar de achtergrond van de mening van de ander kan ons redden. ‘Alleen door plezier te hebben in kwesties bekijken vanuit een nieuw standpunt bereiken we nieuwe plaatsen, die ons nieuwe vergezichten tonen.’

Anna Enquist is niet de meest hoopvolle persoon wat dat betreft. Zij stelt in het artikel Het verlangen naar de oppervlakte (Letter en geest, Trouw, 22 november j.l.) de ontstellende gebrek aan inhoud en diepte aan de kaak. Op haar psychoanalytische visie over het gevaar van regressie valt het nodige af te dingen valt en ook de waarschuwing van Vloemans kan daarop toegepast worden. Ze roept op een terugval het hoofd te bieden door proza en poëzie te lezen. ‘Romans en gedichten lezen waarin de auteur de angstaanjagende gevoelens in een geconstrueerde vorm oproept en daardoor benoembaar en hanteerbaar maakt.

Filosofe Susan Neiman, winnares van de Spinozalens, opteert voor een tweesporenbeleid tussen realisme en idealisme. Ze baseert zich daarbij op Kant, die een onderscheid maakte tussen de wereld zoals zij is en zou moeten zijn. We staan met een been in de bestaande en met de ander in de gewenste werkelijkheid. Carel Peeters schrijft in Wat de hele Westerse wereld beheerst (Vrij Nederland, 8 december j.l.) dat Neiman niet gelooft in collega’s als John Gray, die slechts uitgaan van het eigenbelang van het individu. ‘Ze wil niet in een wereld van achterdocht leven die elke daad van zelfopoffering terugbrengt tot puur eigenbelang. Of die achter elke daad een streven naar macht vermoedt. Neiman hecht aan het verschil tussen ‘is’ en ‘zou moeten’. Haar realisme zegt dat de wereld op een bepaalde manier ‘is’. Haar idealisme houdt haar voor hoe hij zou moeten zijn.

Tenslotte nog een fragment uit een toespraak van de ernstig zieke Thich Nhat Hanh (zie foto) tot geestelijk leiders uitgenodigd door paus Franciscus in het Vaticaan en voorgelezen door zuster Chan Khong op 2 december 2014:

‘The world in which we live is globalized, and so too is this new form of slavery, that is connected to the economic, political and social systems. Therefore our ethics and morality also need to be globalized. A new global order calls for a new global ethic. We have to sit down together, as people of many traditions, as we are doing now, to find the causes of this suffering. If we look deeply together, with clarity, calm and peace, we will understand the causes of modern slavery, and we can find a way out.’

Alle mensen van goede wil wens ik een helder, kalm en vredig, maar strijdbaar 2015.

Hier mijn verslag van de Achterkant van het gelijk over het klimaat,
hier de tirade van Pieter Derks op de radio,
hier mijn recensie van Naar de haaien van Erich Kästner,
hier mijn recensie van Buitenwereld, binnenzee,
hier het genoemde artikel op de site van Pepijn Vloemans,
hier het artikel van Carel Peeters over Susan Neiman in VN.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten