Samen vinden we een uitweg
Nog is de wereld niet verloren, al heeft Marcel van Dam - voor
de gelegenheid op 13 november j.l. opgetrommeld om het gelijk te achterhalen op
het gebied van de verwoesting van de aarde - weinig fiducie in de aanpak door
politici en ondernemers. Gelukkig was er wel iemand als Marjan Minnesma van Urgenda die in heldere woorden een
uitweg toonde.
Helaas zijn de politieke verhoudingen niet erg gunstig voor
samenwerking tussen de landen. De kille killer Poetin gaat liever een
machtsstrijd met het Westen aan en verder is de strijd tegen IS een enorme
domper, vooral voor Arabieren die meenden dat er een vleugje vrijheid hun kant
opkwam. In het Westen zelf neemt de economisering van het leven groteske vormen
aan. Hoewel regering stelt dat het steeds beter gaat, komt iedereen steeds meer
in dienst van het grootkapitaal. De vieze vaatdoekjescampagne inspireerde cabaretier
Pieter Derks tot een satirisch Onze vader,
waarin we de god van het geld op onze blote knieën moeten danken voor de
kruimels die wij toegeworpen krijgen. Floortje Zwigtman uitte haar ongenoegen
als schrijfster. Erich Kästner riep al veel eerder op om te leren zwemmen.
In het proces van verandering is het belangrijk om kritisch
naar de eigen standpunten te kijken. Idealen
zijn een ramp, want ze beletten je zonder omwegen simpel en eerlijk te denken,
als je tegenover de feiten komt te staan, zegt de dagkalender van Krishnamurti
op 4 december. Voor we het weten geloven we in zaken die we ons in het hoofd gehaald
hebben. Auke Hulst zegt in Buitenwereld,
binnenzee dat we zien wat we ons voorgenomen hebben te zien. Pepijn
Vloemans schreef in het artikel Waarom
het zo moeilijk is om van mening te veranderen (nrc.next, 5 december j.l.) dat
we mentaal doof zijn voor andersluidende meningen. Niemand kan daaraan
ontsnappen. Alleen nieuwsgierigheid naar de achtergrond van de mening van de ander
kan ons redden. ‘Alleen door plezier te
hebben in kwesties bekijken vanuit een nieuw standpunt bereiken we nieuwe
plaatsen, die ons nieuwe vergezichten tonen.’
Anna Enquist is niet de meest hoopvolle persoon wat dat
betreft. Zij stelt in het artikel Het
verlangen naar de oppervlakte (Letter en geest, Trouw, 22 november j.l.) de
ontstellende gebrek aan inhoud en diepte aan de kaak. Op haar psychoanalytische
visie over het gevaar van regressie valt het nodige af te dingen valt en ook de
waarschuwing van Vloemans kan daarop toegepast worden. Ze roept op een terugval
het hoofd te bieden door proza en poëzie te lezen. ‘Romans en gedichten lezen waarin de auteur de angstaanjagende gevoelens
in een geconstrueerde vorm oproept en daardoor benoembaar en hanteerbaar maakt.’
Filosofe Susan Neiman, winnares van de Spinozalens, opteert voor
een tweesporenbeleid tussen realisme en idealisme. Ze baseert zich daarbij op
Kant, die een onderscheid maakte tussen de wereld zoals zij is en zou moeten
zijn. We staan met een been in de bestaande en met de ander in de gewenste
werkelijkheid. Carel Peeters schrijft in Wat
de hele Westerse wereld beheerst (Vrij Nederland, 8 december j.l.) dat Neiman
niet gelooft in collega’s als John Gray, die slechts uitgaan van het
eigenbelang van het individu. ‘Ze wil
niet in een wereld van achterdocht leven die elke daad van zelfopoffering
terugbrengt tot puur eigenbelang. Of die achter elke daad een streven naar
macht vermoedt. Neiman hecht aan het verschil tussen ‘is’ en ‘zou moeten’. Haar
realisme zegt dat de wereld op een bepaalde manier ‘is’. Haar idealisme houdt
haar voor hoe hij zou moeten zijn.
Tenslotte nog een fragment uit een toespraak van de ernstig
zieke Thich Nhat Hanh (zie foto) tot geestelijk leiders uitgenodigd door paus Franciscus
in het Vaticaan en voorgelezen door zuster Chan Khong op 2 december 2014:
‘The world in which we live is globalized, and
so too is this new form of slavery, that is connected to the economic,
political and social systems. Therefore our ethics and morality also need to be
globalized. A new global order calls for a new global ethic. We have to sit
down together, as people of many traditions, as we are doing now, to find the
causes of this suffering. If we look deeply together, with clarity, calm and
peace, we will understand the causes of modern slavery, and we can find a way
out.’
Alle mensen van goede wil wens ik een helder, kalm en vredig,
maar strijdbaar 2015.
Hier
mijn verslag van de Achterkant van het
gelijk over het klimaat,
hier de
tirade van Pieter Derks op de radio,
hier
mijn recensie van Naar de haaien van
Erich Kästner,
hier
mijn recensie van Buitenwereld, binnenzee,
hier
het genoemde artikel op de site van Pepijn Vloemans,
hier
het artikel van Carel Peeters over Susan Neiman in VN.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten