Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



donderdag 6 oktober 2016

Recensie: De arme hemdenmaker (1902), Valery Larbaud


Pure rijkdom in kort absurd verhaal met moraal

De film Une femme à sa fenetre (1976) zette me op het spoor van Valery Larbaud. Ik was me een genoegen om deze Franse dichter en schrijver (1881-1957) te leren kennen. Hij is een fraai voorbeeld van iemand die heel duidelijk doorkomt. Anders dan in huidige fictie dat vaak een voorspelbaar stramien volgt, horen we iemand uit het begin van de vorige eeuw die gekscherend over zichzelf en anderen spreekt. In het verhaal De arme hemdenmaker - dat aan een sprookje van Andersen doet denken maar dat zeker niet is - komt een persoonlijke stijl naar voren die het verlangen van de lezer naar verrassing en directheid vervult. In een tijd waarin schaamte over intieme zaken overheerste, brengt Larbaud een verfrissende schaamteloosheid naar buiten.

Het korte verhaal over de arme hemdenmaker die zijn beroep uitoefent in een chique winkel in het centrum van Parijs, maar door de komst van de confectiekleding brodeloos is geworden, zit vol onverwachte wendingen die een veel levendigheid uitstralen. De hemdenmaker probeert met advertenties klanten te trekken, maar krijgt slechts een Engelsman op bezoek die op zoek is naar meisjes. Hij is zo boos dat hij de nachtgids, waarin het adres van de hemdenmaker vermeld stond, naar diens hoofd slingert.

De hemdenmaker besluit om elders een nieuwe winkel te openen en haalt zijn 18-jarige dochter Hildegarde uit het klooster om hem te helpen. Een arme jongeman die in de etalage staat te kijken naar de uitgestalde kleding, was al eerder op Hildegarde verliefd geraakt en verrast dat hij haar weer ziet, maar krijgt concurrentie van de schatrijke Amerikaan Barnabooth, een alter ego van Larbaud, die eerst de winkel leegkoopt en daarna met nog meer geld de vader van Hildegarde chanteert. De arme jongeman weet dat hij geen schijn van kans maakt tegen de patser, maar vraagt Hildegard om hem in ieder geval eerst een nacht met haar te gunnen. Barnabooth, die wel weet naar wie de liefde van Hildegarde uitgaat, blijkt tenslotte tevreden als Hildegarde alleen maar zegt dat zij van hem houdt, zodat hij in ieder geval weet dat hij haar voor haar verdere leven besmet heeft. Ze moet dat wel met overtuiging doen. Barnabooth gaat zelfs zo ver dat hij Hildegarde lessen wil laten volgen om haar liefde voor hem overtuigend te kunnen verklaren.

Het verhaal is doordrenkt met absurde humor, die in kleinigheden tot uiting komt: de verteller merkt bijvoorbeeld op dat Hildegarde niet alleen goed kon zomen, maar ook pianospelen, waarna er tussen haakjes in de tekst staat dat er gelukkig geen piano in de winkel was. Barnabooth is zo schuchter dat hij niet eens ziet wie hij tegenover zich heeft als hij zijn bestellingen komt ophalen en zich twee maal vergist tussen Hildegard en haar vader. Er komt daarmee een grote lichtheid in de zwaarte, die de problemen relativeert. Het verhaal dat beeldend en vitaal wordt verteld, wordt afgesloten met de moraal dat men sommige dingen in de vlucht moet grijpen.

De arme hemdenmaker is vertaald door Du Perron en doorspekt met verwijzingen naar andere literatuur. De figuur van de arme jongeman komt uit een roman van de schrijver Octave Feuillet (1821-1890). De symbolist Larbaud moet iemand zijn geweest met een grote belezenheid. Ook de dichter Mallarmé wordt, meen ik, aangehaald in verband met de verandering van winkel: De mens, dwaas om een spook dat ging, draagt immer met zich mee de straf, te haken naar verandering. Het is jammer dat Larbaud niet in onze tijd leefde. Enig tegenwicht tegen alle verandering om de verandering was wel op zijn plaats geweest.

Hier mijn bespreking van Une femme a sa fenetre.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten