Activisme als nieuw onderdeel van kunst
Verbindende schakel in deze Tegenlicht-uitzending
geregisseerd door Alexander Oey is de Italiaanse schrijver en muziekcriticus
Alessandro Baricco (1958), die bekend werd met zijn essay De barbaren, waarin hij stelt dat de huidige cultuur in snel tempo
verandert door de digitalisering. Anders dan de titel van zijn essay doet
verwachten, is Baricco niet pessimistisch over deze ontwikkeling. De daarmee
samenhangende oppervlakkigheid kan een positieve betekenis krijgen. In het
begin van Cultuurbarbaren zegt hij
dat de aloude wijnlanden Frankrijk en Italië voorbijgestreefd worden door
andere landen. Wijnland Nederland noemt hij daarbij niet, maar dat komt nog wel
als de klimaatverandering doorzet. Als ik hem goed heb begrepen leidt dit tot
meer diversiteit. Net als de wijn verandert ook de kunst. Die trekt zich meer
aan van de buitenwereld. Oey laat verschillende vormen waarin kunst en wereld
samenkomen, al zijn die helaas niet allemaal even gelukkig gekozen.
Tijdens de laatste Biënnale in Venetië was er veel aandacht
voor de rol van het kapitaal in de kunst. De Britse kunstenaar Isaac Julien
laat Het kapitaal van Marx integraal
voorlezen. Dit werk is volgens hem nog steeds actueel in een tijd waarin land onteigend
wordt en oligarchen dure kunst in freeports opslaan zonder daarover belasting
te betalen. Tegelijkertijd heeft Jullien geld nodig om zijn boodschap te kunnen
uitdragen. De financiële steun van Rolls Royce vindt hij niet verkeerd
aangezien hij de controle over zijn project houdt.
In Liverpool heeft men een sociaal project bedacht om oude
huizen in een achterstandswijk op te knappen en daardoor te behoeden voor sloop
en dure nieuwbouw. Dit Assemble project kreeg de Turner prijs. Men verdedigt
zich tegen kritiek op de prijs dat kunst een plooibaar begrip is en dat men
discussie hierover op gang brengt. De nieuwe bewoners zijn in ieder geval
tevreden.
Beeldend kunstenares Femke Herregrave heeft bedacht om om de
kabels waarmee informatie wordt doorgegeven in kaart te brengen. Zo maakt ze
zichtbaar dat door het smelten van de ijskappen de afstand tussen Londen en
Tokio verkort wordt, hetgeen het kapitaal in de kaart speelt. Ze hoopt dat haar
project ertoe leidt dat men zelf meer invloed gaat uitoefenen op processen die
anders langs om heen gaan.
Het project Dark
Ecology probeert verschillende disciplines met elkaar te verbinden op
milieugebied. In een streek in Rusland die verwoest is door de nikkelindustrie
wordt kunst ingezet om duidelijk te maken hoe belangrijk het is dat we de
wereld niet door onze eigen gulzigheid ten gronde laten gaan. Initiatiefnemer
is de Britse filosoof Timothy Morton (1968). Hij denkt dat kunst kan helpen de
traumatische omgang van de mens met de natuur te verwerken.
Renzo Martens tenslotte heeft een manier gevonden om oude
palmolieplantage arbeiders van Unilever in Oost Congo te helpen om hun manier
van leven te verbeteren. Hij zegt zelf dat zijn kunstproject op veel weerstand
stuit. Dat kan ik me voorstellen. Wie wil er nou verhuizen omdat een blanke
kunstenaar een kunstidee op de plaats van zijn huis heeft gepland? Zijn wens om
de hiërarchie op zijn kop te zetten klonk me nogal bedacht in de oren. In het
idee van Morton, die kunst ziet als een vraag naar waarheid, zat meer muziek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten