Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 19 oktober 2016

Het Filosofisch Kwintet over Het nieuwe populisme, De Brakke Grond, 15 oktober



Werk aan de winkel

In het kader van het Brainwashfestival 2016, dat op 15 oktober in Amsterdam plaatsvond, spreekt Clairy Polak met gasten die vanuit verschillende invalshoeken naar Het nieuwe populisme kijken. Polak heeft Ad Verbrugge dit keer thuis gelaten en een vierde gast toegevoegd. Zo te zien voelde zich als een vis in het water omringd door de Amerikaanse sociologe Saskia Sassen, de Nederlands- Amerikaanse filosoof Ian Buruma, de Britse filosoof James Garvey en de Duitse historicus Philipp Blom. Omdat het gesprek zich steeds rond hetzelfde punt beweegt, geef ik de neerslag daarvan weer aan de hand van uitspraken van de vier gasten.

Polak (rechts) leidt het gesprek in met een verwijzing naar de komende Amerikaanse verkiezingen met schreeuwlelijk Trump, de vertwijfeling over de Brexit, de opkomst van nationalistische bewegingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland. Teveel om op te noemen. Hoe is dat allemaal te verklaren?

Buruma (met bril) antwoordt dat een groot deel van de bevolking ontstemd is over de gevolgen van de globalisering die hen met lege handen laat staan. Het statusverlies leidt tot verzet tegen de elite. Als tien procent van de bevolking voor de populisten is, is dit niet erg maar het wordt gevaarlijk als de steun aan hen toeneemt. Anders dan tijdens de New Deal van voor de Tweede Wereldoorlog zet Trump mensen op tegen het politieke systeem. Hij haalt de Oostenrijker Karl Kraus aan die stelde dat de toestand van het Habsburgse rijk ernstig was maar niet hopeloos.

Sassen (met blonde haren) ziet in de deregulering in de jaren negentig de oorzaak van het verval van de midden- en arbeidersklasse. Ze spreekt van een falen van de liberale democratie. De rijken, die ook geen geografische grenzen kennen, bepalen het beleid en zetten de rest buiten de deur. Omdat het idee van maatschappelijke stijging ontbreekt bekeert men zich tot valse profeten. Ze vindt het overigens moeilijk om alle door Polak genoemde verschijnselen onder de naam populisme te vatten. Ooit waren er boerenopstanden die de ontwikkeling ten goede kwamen. Bedrijven hebben tegenwoordig meer geld dan staten. Pas een herstructurering van de economische basis kan een werkelijke oplossing betekenen, maar ze ziet wel beweging. De kaarten liggen op tafel. Er is werk aan de winkel.

Garvey (naast Buruma), die eerder deze dag al een boeiende lezing hield over de manier waarop we door framing en spinning gemanipuleerd worden, ziet angst voor de toekomst als een verklaring. Hij vertelt opnieuw over een onderzoek in Adddison waar een moord op verschillende manieren werd geschreven, met uiteenlopende reacties van de inwoners tot gevolg. De discussie over de Brexit was weerzinwekkend. Trump drukt op de angstknop en gebruikt daarbij termen die de angst aanwakkeren, zoals border control en undocumented migrants. Een betere communicatie is de oplossing voor de problemen, maar die wordt, met de slag rond de Brexit in het geheugen, steeds moeilijker. Veranderingen kunnen alleen plaatsvinden als het denken van mensen verandert.

Blom (op de rug gezien) stelt dat het gevoel van ruimte toeneemt, terwijl het gevoel van plaats kleiner wordt. Populisme is te begrijpen als een verschijnsel waarbij men zich weer veilig voelt, al biedt het geen oplossing voor de problemen. De moeilijke omgang van de vele Europese culturen met elkaar wordt door de globalisering sterker en mondialer gevoeld. We horen opnieuw de retoriek van de haat, zoals in de jaren dertig in Duitsland, bijvoorbeeld in de uitspraken van Theresa May over kosmopolieten. Omdat de Tweede Wereldoorlog is verwerkt moet de liberale democratie nieuwe ankers vinden. De regeringen die veranderingen altijd probeerden te verzachten, krijgen door de snelheid van de ontwikkelingen daartoe geen kans meer. De populistische bewegingen dwingen de machthebbers toch om iets te doen. We zijn door het instorten van de middenklasse nog één financiële crisis van de Weimarrepubliek verwijderd. De democratie is een jong experiment. We moeten onze schouders eronder zetten om te komen tot een groene revolutie en grotere sociale rechtvaardigheid.

Hier meer uitspraken van Karl Kraus.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten