Recensie: Het grote vuur (2012), Cesare Pavese en Bianca Garufi

Quatre mains over een familiedrama.

Cesare Pavese is vooral bekend van zijn dagboek Leven als ambacht, maar schreef ook romans, waaronder Het grote vuur samen met de secretaresse van uitgeverij Einaudi. 

In Het grote vuur beschrijven zij - soms doorgaand, af en to elkaar herhalend - over Silvia die samen met haar collega Giovanni naar haar dorp terugkeert nadat ze een telegram heeft ontvangen waarin gemeld wordt dat er een dode in de familie te betreuren is. Ze zijn beiden werkzaam als journalisten in de stad, waarmee -zoals ik aanneem - Turijn wordt bedoeld en hebben al eens wat met elkaar gehad. Silvia heeft tot verdriet van Giovanni hun verkering echter uitgemaakt. Ze zou niet deugen voor de liefde. In de loop van het verhaal vernemen we dat haar eerste geliefde in de oorlog gesneuveld is. Dat weerhoudt haar er niet van om Giovanni mee te vragen naar haar geboortedorp Maratea.

Na tien jaar is Silvia weer terug in het dorp, waaruit ze als dertienjarige is weggevlucht. Er heerst een ijzige en tegelijk broeierige sfeer in het ouderlijk huis. Haar moeder is na de dood van haar man, die Silvia nooit gekend heeft, hertrouwd met een advocaat uit Lauria, maar het tweede huwelijk doet haar weinig goed. Boven in het huis ligt bovendien de jongen Giustino dood te gaan. De moeder, die Silvia ooit in huis opsloot, wil dat het stel snel weer vertrekt, maar de advocaat neemt Silvia mee naar Lauria.

Giovanni en Silvia hebben ieder hun eigen opvatting over hetgeen gepasseerd is. De roman, die qua omvang eerder als een novelle te betitelen is, maakt een opgeblazen indruk.De toon is onderkoeld en dramatisch, zoals men zich in het zuiden vaker pleegt te uiten. Silvia maakt uit het stuurse gezicht van Giovanni op dat hij niet met haar wil trouwen. Giovanni weet zich niet gezien in de familie en voelt afstand tot Silvia. ‘Wij hadden altijd die plotselinge en heftige meningsverschillen, die nijdige tederheid, dat is het platteland dat af en toe in ons, stadsmensen nu, naar boven komt.’ 

Het grote vuur schetst de verschillen tussen dorp en stad, tussen hechte familieverbanden en lossere vriendschappen. Langzamerhand komt Giovanni bij de familie erachter hoe de zaak in elkaar steekt.

In Een nawoord schrijven de vertalers dat Pavese (1908-1950) een bijzondere verhouding had met secretaresse Bianca Garufi, die voor zijn uitgeverij Einaudi werkte. De tien jaar jongere vrouw met Siciliaans bloed was zijn eerste muze, die zelf ook schreef. In 1947 zag Fuoco granda, zoals het origineel heette, het levenslicht bij de uitgeverij. Pavese pleegde in 1950 zelfmoord in een hotelkamer in Turijn.

In het afsluitende essay Op zoek naar Pavese van de Chileen zegt Alejandro Zambra (1975) hierover het volgende:

‘Leven als ambacht is een register vol theorieën en plannen, smaadschriften en uitweidingen, maar tijdens het lezen prevaleert zonder twijfel de inventaris van doodsfantasieën, die bijna altijd extreem zijn en soms zelfs ongewoon, typerend voor een volwassen jongere die op het punt staat een jongvolwassene te worden.’

Zambra ondernam naar aanleiding van de honderdste geboortedag een pelgrimage naar het geboortedorp van Pavese, Santo Stefano Belbo in de regio Cuneo. Zambra zegt dat Pavese het dorp idealiseerde. Zelf brengt Zambra niet alleen een hommage aan Pavese. Zijn kritische opmerkingen over Pavese’s relatie met vrouwen weerspiegelen mijn oordeel over dit wat opgeblazen boekwerkje.