Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 26 maart 2018

Theaterrecensie: Othello, Het nationale theater, Toneelschuur, 24 maart 2018


Kastijding zwarte man in een strak gespannen decor

Bijna twee jaar geleden brak regisseuse Daria Bukvic (1989) in Nobody home een lans om asielzoekers als mens te zien. In haar eerste regie voor Het nationale theater herhaalt ze haar boodschap, dit keer op het gebied van ras. De tragedie Othello van William Shakespeare, geschreven aan het begin van de zeventiende eeuw, waarin macht en liefde onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld zijn, leent zich uitstekend om haar standpunt uiteen te zetten. De zwarte generaal Otello (Werner Kolf)
in het Venetiaanse leger krijgt het hard te verduren als hij het aanlegt met Desdemona (Sallie Harmsen), de dochter van senator Brabantio (Martijn Nieuwerf).

Die omstandigheid wordt uitvoerig over het voetlicht gebracht aan het begin van de voorstelling. Jago (Rick Paul van Mulligen) is nijdig op Othello dat hij Cassio (Joris Smit) en niet hemzelf tot zijn luitenant heeft benoemd en neemt wraak door tweespalt te veroorzaken in de liefdesverhouding tussen Othello en Desdemona. Hij informeert Rodrigo (Mark Lindeman), die een oogje heeft op Desdemona, over zijn woede dat Othello een corpsbal zonder enige oorlogservaring tot zijn helper heeft genoemd en zorgt ervoor dat Rodrigo de verbintenis tussen Othello van de daken schreeuwt, waardoor de vader van Desdemona gealarmeerd wordt en Othello op het matje geroepen wordt. Uiteindelijk zorgt het bericht over de aanval van Turken op Cyprus dat de zaken boven het meisje gaan, maar Brabantio kan het niet laten om Othello toe te voegen dat Desdemona ook hem zal verlaten, net zoals zij haar vader verliet.

De voorstelling opent met een mooi beeld van de twee geliefden die lijnrecht tegenover elkaar staan, maar des te sterker tot elkaar worden aangetrokken. Terwijl ze op elkaar toe vliegen, worden ze begeleid door een koor van witte engelen dat zingt dat het nu hun beurt is, hetgeen op meerdere manieren kan worden uitgelegd. Het belangrijke zakdoekje dat Othello bij deze gelegenheid aan Desdemona geeft, doet wat pathetisch aan, maar is in ieder geval wel een duidelijk gebaar. Het zeer gestileerde toneelbeeld met ijzeren steigerbuizen tegen een achtergrond van zwart canvas en een glimmende vloer, geven aan dat de toestand strak gespannen staat. Ook visueel staat Othello twee uur lang tegen een witte overmacht.

De door Esther Duysker bewerkte taal van Shakespeare vormt een sterk element in de voorstelling. Ze bedient zich van alledaagse registers die voor een levendige uitwisseling van gedachten zorgen, zoals de typering van Cassio als een corpsbal met slechts boekenwijsheid. Vooral de termen waarmee Jago als een listige slang de verhouding tussen Othello en Desdemona weet te verzieken vormen een lust voor het oor. De motoriek waarmee hij die elke keer kracht bij zet, is weer een lust voor het oog. Naast de taal dragen ook het decor en de kostuums bij tot een krachtig beeld van een zwarte man die door het dominante witte systeem gekastijd wordt. Hoewel de uitwerking daarvan misschien ook wel een half uur korter had gekund, blijft het effect van de psychische terreur sterk op het netvlies hangen.  

Het mooiste moment van de voorstelling is misschien wel aan het eind als Othello door de vierde wand stapt en ronduit aan het publiek vraagt of men bang voor hem is. Daar staat hij, een weerloze, maar een mens, net als de asielzoekers in Nobody home.

Hier een teaser, hier mijn bespreking van Nobody home. De foto is van Sanne Peper.

1 opmerking: