Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 24 maart 2017

Theaterrecensie: Driekoningenavond, De Theatertroep, Toneelschuur, 23 maart 2017


Overdonderde weergave van Shakesperiaanse klucht

De titel Driekoningenavond/Twelfth night of: zie zelf maar doet al vermoeden dat het tienkoppige, jonge Amsterdamse collectief De Theatertroep de draak gaat steken met de klucht van William Shakespeare over genderidentiteit, die al ruim vier eeuwen lang de harten van de toeschouwer steelt. De Theatertroep voegt met een eigen vertaling en bewerking iets nieuws toe aan het drama waarin de jonge scheepsbreukelinge Viola zich op een eiland als jongen verkleedt en de naam Cesario aanneemt om aldus in dienst te kunnen treden bij heerser Orsino, waarna een amusante verknoping volgt omdat Orsino wanhopig verlangt naar de liefde van zijn rouwende vrouw Olivia, Olivia verliefd wordt op Cesario, terwijl Cesario op zijn beurt weer voor de charmes van Orsino valt. De tekstuele behandeling van deze bizarre driehoeksverhouding steekt de filmbewerking Twelfth night (1996) van Trevor Nunn ver naar de kroon, om maar een gezegde te gebruiken waar De Theatertroep wel raad mee zou weten. De woordspelingen volgen elkaar zo snel op dat het geen doen was om ze te noteren.

De spelers houden zich op rond de regietafel met een regisseur (zie foto), knap gespeeld door Patrick Duijtshoff, die onder een mooie lichtvoering de voortgang van het stuk scherp in de gaten houdt, geconcentreerd meeleest, af en toe een zetje geeft waar dat nodig blijkt of nog eens een paar zinnen laat herhalen om de bedoeling van een scène klip en klaar te maken. Hij slaat, niet als enige trouwens, een gat in de vierde wand en verstaat zich met het publiek. Gelukkig heeft hij er zelf het grootste vertrouwen in dat het allemaal op zijn pootjes terecht komt. Hij kan daarbij zelfs nog de rol van huishoudster Maria op zich nemen die samen met andere paleisbewoners Malvolio, de hoofdbediende van Olivia, voor gek zet door namens Olivia een nepbrief te schrijven waarin zij haar liefde voor hem bekent. 

Aan het begin van de voorstelling staat en zit het gezelschap met zichtbaar genoegen klaar om af te trappen. Een swingend soulnummer brengt de stemming erin. Het is zelfs te horen uit de deksel van een theepotje.Tussendoor wordt opgemerkt dat het nummer steeds weer wordt afgespeeld, hetgeen ook voor het onderwerp geldt.  Orsina wijst in een fraaie inleiding op de verhouding van muziek en liefde. In de woorden van Shakespeare luiden die: ‘If music be the food of love, play on: give me excess of it.’ Dat is getuige de vurige ogen van Jasmijn Vriethoff wel besteed aan de liefdeszieke Orsino, die al gauw Cesario naar zijn vrouw stuurt die om de dood van haar broer treurt en dat van plan is zeven jaar vol te houden, maar buiten de komst van de lieflijke Cesario gerekend heeft. Net als de liefde is ook de rijkdom in overvloed aanwezig, zoals we zien aan de manier waarmee met geld gesmeten wordt.

Vrouwen spelen mannen in dit stuk, zoals Orsino doet, maar ook Fabio die zichzelf elke keer opnieuw introduceert of de nar Feste, die zingend over de liefde van zich laat horen, waarna de geldstukken als pepernoten op hem of haar afkomen. De omgekeerde gedaanteverwisselingen, zoals die van Maria of Olivia, waren vroeger al noodzakelijk omdat vrouwen in de tijd van Shakespeare geen toneel mochten spelen. De mannen spelen in Driekoningenavond volgens de flyer zelfs vrouwen die mannen spelen, al is dat laatste alleen het geval in de weergaloze rol van Kyrian Esser die als Viola Cesario speelt, maar niet te beroerd is zich af en toe ook te vergissen of dingen te roepen die helemaal niet in zijn tekst staan. Zelfs in zijn stemgebruik is de tweeslachtigheid te horen. De Theatertroep heeft de klucht nog verder doorgevoerd door diens rol uit te breiden naar die van Sebastiaan, de tweelingbroer van Viola. Esser speelt daarmee een tweekoppig persoon die zowel de heer als diens vrouw bedient en daarmee de verwarring tot de top voert.

Naast de nieuwe bewerking van de klucht is het vooral de geslepen tekst, die de voorstelling tot een zinderende gebeurtenis maakt. Reflectie en actie gaan hand in hand. De filosofische bezinning van de nar staat in een mooi contrast tot de naïeve opstelling van bediende Malvolio die zich in fraaie gele kousen kleedt, maar de deksel op zijn neus krijgt. Feste vervult ook nog de rol van pastoor die een kijkje neemt in de cel waar Malvolio na zijn onbeschaamde actie op een houtje bijt. De algehele chaos die ontstaat na een duel tussen Cesario en een andere paleisbewoner, die ook naar de hand van Olivia dingt wordt fraai bedwongen door een nukkige soldaat die Cesario wil afvoeren. Zij staat voor haar taak, maar krijgt ondanks haar gespierde taal en klemmende lichaamshouding niet haar zin. Tenslotte valt het hele bedrijf stil als Orsino de optische illusie doorziet en duidelijk maakt dat men geen stap meer verzet voor de liefde tussen hem en Viola beklonken is. De toeschouwer blijft overdonderd over zoveel tekstuele en theatrale rijkdom achter.

Hier enige informatie over de voorstelling op de site van De Theatertroep, hier mijn bespreking van Twelfth night. De foto is van Jorn Heijdenrijk.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten