Eindelijk vrij
De Amerikaanse documentairemaakster Pola Rapaport maakte een
mooi portret van de legendarische jonge Roemeense turnster Nadia Comaneci, die
tijdens de Olympische Spelen in 1976 in Montreal drie maal goud haalde en als
eerste vrouw in de geschiedenis van het turnen een tien kreeg voor haar
oefening op de brug met ongelijke leggers. Haar buitengewone prestaties pasten perfect
in het streven van de leiders van het Oostblok om hun regimes als beter dan de
Westerse af te schilderen, al hadden Ceausescu en zijn vrouw ook last van
jaloezie. De documentaire is vooral fraai omdat die gemaakt is vanuit het
oogpunt van Comaneci zelf. Ze zegt in het begin dat er drie versies zijn om een
verhaal te vertellen, namelijk vanuit zichzelf, de ander of vanuit de waarheid
en dat ze dit vertelt vanuit zichzelf. Daardoor wint de documentaire aan
kracht.
Comaneci vertelt dat ze geboren is 1961, vlak na de bouw van
de Muur, in een dorp in de Karpaten. Het Roemeense volk leed lang onder
oorlogen, revoluties en ontberingen en beleefde in de jaren zestig een donkere
fase tijdens de bezetting door de Sovjet Unie. De komst van Ceausescu in 1967
leek een verbetering in te luiden. Hij sprak zich uit tegen de inval van de
Sovjets in Praag in 1968 en probeerde een brug te vormen tussen Oost en West.
Hierdoor bloeide de cultuur op en ook de sporters namen daaraan deel.
Trainer Bela Karolyi kwam haar klaslokaal in met de vraag
wie een radslag kon maken en dat leidde tot een lange samenwerking met hem en
zijn vrouw Marta. De serieuze en introverte Comaneci genoot van de harde
trainingen. Haar perfectionisme leidde tot grote prestaties, waarbij de
animositeit met de Russinnen een deel van de strijd vormde, ook in 1967 in
Montreal. Ze was daar, amper veertien jaar oud, zeer onder de indruk van
etenswaren zoals pizza, pindakaas en cornflakes, zenuwachtig voor de wedstrijd
maar deed haar oefeningen met zeer veel flair. Het terugzien van haar oefening
op de brug bezorgde me weer kippenvel!
Ceausescu sloot haar bij thuiskomst in de armen. Comaneci
schrok van alle aandacht maar na de huldigingen kon ze gewoon weer gaan
trainen. De van oorsprong Hongaarse Karolyi draaide de duimschroeven verder aan
om te bewijzen dat hij de beste trainer was, waardoor hij zijn pupil teveel
onder druk zette, temeer omdat de puberteit haar deed verlangen naar uitgaan
met vriendjes en naar de film. Een confrontatie van Karolyi met Nicu, de zoon
van Ceausescu betekende het einde van de samenwerking tussen hem en Comaneci,
die naar Boekarest werd gehaald maar onder leiding van een slappe coach
inzakte. De scheiding van haar ouders en de controles door de veiligheidsdienst
Securitate bevorderden haar prestaties ook niet. Ze slikte op een bepaald
moment zelfs bleekwater, al was dat niet om zelfmoord te plegen, zoals ze zelf
zegt.
Karolyi werd in ere hersteld, maar de tijd was te kort om
Comaneci klaar te stomen voor het WK turnen in 1978 in Straatsburg. Pijnlijk waren
de missers tijdens haar oefeningen, maar Comaneci weigerde op te geven. Een
jaar later was ze weer terug op haar oude niveau. De relatie met Karolyi was
beter, maar het volk leed armoede omdat Ceausescu zijn schulden wilde
afbetalen. Tijdens de OS in Moskou in 1980 kwam Comaneci net tekort. Karolyi was
gefrustreerd en moest op het matje komen bij de regering. Na zijn ontslag werden
hij en zijn vrouw in 1981 wel met Comaneci op tournee gestuurd naar de
Verenigde Staten en daar kozen zij eieren voor hun geld. Comaneci wordt in haar
land scherp in de gaten gehouden. Ze studeerde Lichamelijke Opvoeding en kreeg
een relatie met Nicu, die dat meer als een avontuurtje zag. In 1984 nam
Comaneci afscheid als turnster en werd jeugdtrainer, hetgeen zo slecht betaalde
dat haar moeder achter de kassa moest werken. Hoewel ze tijdens internationale
ontmoetingen nog steeds als symbool gold, werd ze langzaam opzij geschoven door
Ceausescu die zelf de held wilde uithangen.
Gerommel in het Oostblok kondigde een verandering van het
politieke klimaat aan, maar toen Ceausescu herkozen werd, sloeg Comaneci op de
vlucht. Via Hongarije ging ze naar Oostenrijk en in de Amerikaanse ambassade
liet ze weten wie ze was. Ze voelde zich eindelijk vrij toen ze op 1 december
in New York aankwam. Later die maand werd Ceausescu uitgejouwd en op Eerste Kerstdag
werd hij samen met Elena geëexecuteerd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten