Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 2 augustus 2016

Boom Bust Boom (2014), documentaire van Terry Jones en Theo Kocken


Het wisselvallige karakter van de kapitalistische economie

Boom Bust Boom is, naast bijvoorbeeld The flaw (2011) en Two raging grannies (2013), een nieuwe loot aan de boom van films die op een grappige manier het huidige economische denken kritisch bezien. Joris Luyendijk leidt de film in en zegt deze documentaire anders is omdat de film voor de helft door een Nederlander is gemaakt die eerder bij de Rabobank werkte maar zich ging verdiepen in de economische modellen omdat hij verbaasd was dat er na de financiële crisis van 2008 niets gebeurde om de economie anders te organiseren. Terry Jones maakte deel uit van Monty Python en had zelf ook veel zin om dit onderwerp uit te diepen. De filmmakers spreken met een keur van Westerse economen, waaronder Dirk Jan Bezemer die vorige week nog in Het Filosofisch Kwintet te zien was, dat over de onafhankelijkheid van de financiële sector ging.

Boom Bust Boom duidt op het wisselvallige karakter van de kapitalistische economie. Na een periode van bloei komt er onvermijdelijk een neergang, gevolgd door weer een periode van bloei. Ect. De filmmakers vragen zich af of het niet anders kan. Ze beginnen heel fraai met een zeer optimistische rede van de Amerikaanse president voorafgaande aan de beurskrach in 1929 en laten die volgen door een rede van George Busch uit 2006 waarin hij ongeveer hetzelfde zegt: fraaie woorden om de op handen zijnde financiële crisis naar de achtergrond te verbannen.

Startpunt is de kredietcrisis van 2008, toen vele huizen in de Verenigde Staten onder water raakte - zoals mijn schoonmoeder laatst zelfs opmerkte - omdat er veel risicovolle hypotheken waren afgesloten, banken opeens bang waren dat ze hun geld niet meer terugkregen en er een liquiditeitscrisis ontstond, die tot gevolg had dat de Lehman Brothers omvielen en andere banken door de overheid gered moesten worden, niet alleen in de Verenigde Staten maar ook elders in de wereld. De filmmakers wijzen erop dat de politiek deze ontwikkeling in de hand had gewerkt. Bill Clinton wilde graag dat Amerikanen hun eigen huis hadden. Dat was goed voor de economie.

De Bust van 2008 was niet nieuw. Sinds het kapitalisme bestaat zijn er van dit soort inzinkingen geweest, zo laten de filmmakers zien. Te beginnen met de Tulpenmania die de prijs van tulpen steeds meer opstuwde tot op 5 februari 1637 in Haarlem de markt vanwege de pest instortte. Er bleek sprake geweest van een zeepbel, waarbij de werkelijke waarde van de tulp in geen verhouding stond tot de verhandelde. De filmmakers wijten dit aan het psychologisch verschijnsel van de euforie.
De Amerikaanse econoom John Kenneth Galbraith waarschuwde al tegen de speculatieve euforie, waarbij men een onverwoestbaar geloof heeft in een positieve uitkomst, maar op het eind, net als de meeste gokkers, bedrogen uitkomt. De wens om mee te doen wordt versterkt door de gedachte dat men anders een dief van de eigen portemonnee is. De neoklassieke economische theorie ondersteunt de hebzucht alleen maar, zegt George Magnus. Deregulering zou de problemen in de maatschappij oplossen, al moest zelfs Alan Greenspan toegeven dat zijn mensbeeld toch niet helemaal klopte.

Op de vraag waarom men zo dom is steeds weer in de val te trappen, die door Hyman Minsky in de jaren vijftig al werd geanalyseerd en uitgewerkt in de hypothese dat economische stabiliteit tot instabiliteit leidt, luidt het antwoord dat dit in onze menselijke natuur zit, hetgeen in een experiment met apen zichtbaar wordt gemaakt. Magnus bepleit daarom een ander systeem dat de mens beschermt tegen ondoordachte beslissingen. Ook in het onderwijs moet meer aandacht komen voor de geschiedenis van de economische wetenschap. Anders blijven we, zoals we horen in het afsluitende lied, alleen maar bellen blazen. Helaas werd niet ingegaan op de van de steady state economie, die een mooi alternatief zou vormen voor de kapitalistische, die eigenlijk al failliet is.

Hier de trailer van Boom Bust Boom, hier mijn bespreking van Het Filosofisch Kwintet over de onafhankelijkheid van de financiële sector, hier die over The flaw, hier die over Two raging grannies, hier de website van George Magnus.   

Geen opmerkingen:

Een reactie posten