Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 21 juni 2013

Recensie: Vrouwenleugens (2007), Ljoedmila Oelitskaja



Verliefd, verloren, mokken, zoenen…

Russische verhalen kennen vaak een weemoedige sfeer met personen die sappelend door het leven gaan. Dat gebukt gaan onder dagelijkse zorgen lijkt in het volkskarakter opgenomen. Ook Zjenjka, de vrouwelijke hoofdpersoon in Vrouwenleugens, heeft het niet gemakkelijk. Ze studeerde af in de poëzie van het begin van de twintigste eeuw, heeft twee zoons en een uitgeverij. Ze is genereus tegenover vriendinnen, maar heeft het met de liefde niet erg getroffen. Zjenjka wendt zich tot haar literaire voorgangers. Net als in Anna Karenina is het een wereld van verliefd, verloren, mokken, zoenen… Lang blijft onduidelijk hoe dat precies in elkaar zit, maar op het eind wordt de sluier opgelicht.

In een zestal hoofdstukken krijgen we een inkijkje in het leven van Zjenjka, die vreemd genoeg ook Zjenja wordt genoemd. In het eerste hoofdstuk verblijft ze met haar eigenwijze zoontje Sasja op een datsja. Daar komen ook andere gasten, waaronder de Engelse Iris, een dochter van een Russische spion, met haar zoon en oude moeder. Deze Iris vertelt een ongelooflijk verhaal over vier eerdere kinderen die steeds dood gingen. Een waarzegster had al voorspeld dat ze pas haar vijfde kind zou houden. Later hoort Zjenjka van een vriendin dat die overleden kinderen verzonnen zijn. Uit schaamte daarover stapt ze op.

Dat ongelooflijke keert in de volgende hoofdstukken steeds terug. Niet voor niets heet het boek Vrouwenleugens. Russische vrouwen gaan bij gebrek aan een aanvaardbare werkelijkheid ergens in geloven, ze gaan fabuleren. Op bepaald moment weet de lezer dat een verhaal gelogen is, al gebeurt dat wel steeds in andere vormen. Door haar sociale opstelling trekt Zjenkja de verzonnen verhalen zelf aan.

Zjenkja verblijft met met haar eigen twee zoons en twee andere jongens in een zomerhuisje. Daarbij komt ook nog Nadja, de dochter van de eigenaresse, een kleine jokkebrok die leuke leugens vertelt. Zjenjka spreekt later met haar moeder, maar die bevestigt de waarheid ervan, al wil ze liever niet horen van het broertje van Nadja, dat een eerder kind van haar man is.

In de jaren tachtig woont Zjenjka met haar zoons in Moskou. Haar mannen heeft ze eruit
gezet. Een nichtje is verliefd op oom Arkadi, een illustrator en Zjenjka is de enige die dat weet. Als ze Arkadi spreekt blijkt hij echter een andere vrouw als minnares te hebben.

De jonge Masja noteert gedichten van Anna, de promotor van Zjenjka. Als Anna sterft draagt Masja die voor, maar die blijken helemaal niet van haar hand te zijn.

De Zwitserse televisiemaker Michel vraagt Zjenjka mee te werken aan een documentaire over Russische prostitueés in Zürich. Ze vertellen haar allemaal hetzelfde onwaarschijnlijke verhaal, waarin de succesvolle Ljoeda als voorbeeld dient. Zjenjka maakt een afspraak met haar, maar deze vrouw blijkt een ander te zijn. Zjenjka schrijft het scenario, maar Michel sterft aan een overdosis heroïne.

Het laatste verhaal is anders. Geen leugens maar waarheid, maar het uur van de waarheid: de opgave voor Zjenjka om zelf haar levenskracht te mobiliseren met daarbij een uitleg over haar liefdesleven. Zjenjka staat de de zieke en klagerige farmaceute Lilja bij. Op weg naar een uitgeverscongres in Frankrijk krijgt ze een zwaar auto-ongeluk. Haar man Kirill verzorgt haar na de lange ziekenhuisopname. Lilja denkt dat zij de oorzaak is van Zjenjka’s ongeluk, want met haar gaat het juist beter.

Voor lezers die niet van plan zijn Vrouwenleugens te lezen, hier een mooi fragment waarin de verteller de relatie tussen Zjenjka en haar echtgenoot Kirill typeert:

‘En nu waren ze alweer tien jaar definitief en onherroepelijk bij elkaar, niet omdat ze het gemakkelijk met elkaar hadden, maar om redenen van een heel andere aard: ieder van hen kende de ander als zichzelf, voorzover je jezelf kunt kennen natuurlijk, tot in de kleinste gedachtewending, waardoor elk gesprek overbodig was en alleen een gevolg van de gewoonte om woorden te bezigen. Ze vertrouwde n elkaar meer toe dan zichzelf. Ze kenden blindelings elkaars zwakke punten en hadden daarvan leren houden. De eerzuchtige Zjenjka, de koppige Kirill… De geluksvogel Zjenjka, bij wie alles vanzelf ging, de pechvogel Kirill, die zijn zin kreeg als hij daar zelf ook niet meer op zat te wachten.’

Ljoedmila Oelitskaja (1943) debuteerde in 1998 met Sonjetska, over een jonge vrouw van eenvoudige komaf die heel erg van lezen houdt en door de liefde wordt verteerd.


    

Geen opmerkingen:

Een reactie posten