Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 17 juni 2013

Kanshebbers Academica literatuurprijs 2013



Geconstrueerd of naturel verhaal

Op 12 september a..s weten we wie de Academica literatuurprijs 2013 gewonnen heeft. Dan zijn alle punten opgeteld die de lezersjury heeft gegeven voor de drie genomineerde debuten die de vakjury eerder dit jaar uitkoos. Dat zijn dit jaar in alfabetische volgorde:

Op de hoogte van Christophe van Gerrewey
De verjaardagen van Hanneke Hendrix
M. van Shira Keller

Het is vervelend weer te beginnen over de beperkte keuze die de vakmensen ons aanbieden, maar daar zullen de eisen van de sponsor wel in meespelen. Dat is jammer voor de vele debutanten die in de coulissen staan te trappelen en wel wat spotlicht kunnen gebruiken. Vijf debuten, zoals eerder het geval was, lijken me minimaal om tot een overwogen keuze te komen.

Anders dan vorig jaar, toen er twee mannen en één vrouw op het podium zaten, worden er twee vrouwen en één man voorgedragen. Twee van hen schrijven over een relationeel drama, de derde over een persoonlijk drama, als je die twee al van elkaar kunt scheiden. Daarnaast hebben we twee keer te maken met een geconstrueerd verhaal en een keer met een traditionele vertelling. Laat ik dat nader verklaren voor ik tot een keuze kom.

Op de hoogte gaat over een voorbije liefdesrelatie tussen een niet nader genoemde jongen en meisje. De jongen probeert zijn verdriet - in plaats van met een brief - te verwerken door middel van een boek. De lezer krijgt het verhaal over zijn gefnuikte liefde voorgespiegeld door de jongen zelf, een onbetrouwbare verteller. Pas op het eind horen we via een kunstmatige constructie de kant van het meisje.

De verjaardagen is vooral een persoonlijk levensdrama van het meisje Lies Fockeleyn dat aan een akelige huidziekte lijdt. Op nogal traditionele wijze wordt over haar leven verteld. Lies zit binnen in de kamer naast de bakkerij van haar moeder en hoort zo alle roddels. Het dorpsdrama is minder gedurfd van stijl dan Op de hoogte en de noodzaak blijft niet door de roman heen even sterk voelbaar, maar de beelden van de zwachtels van de fijngevoelige en sterke Lies blijven aan het netvlies hangen.

M. gaat weer over een relationeel probleem. Beeldhouwster Leah Rosenberg krijgt op de middelbare school een verhouding met een getrouwde leraar die later een eind aan zijn leven maakt. Leah is daar, ook vanwege haar problematische joodse afkomst, nog niet overheen. Het verhaal is sterk gecomponeerd en geconstrueerd met fraaie symboliek, al zweemt het hier en daar naar adolescentenproza.

Hoe te bepalen welk debuut nou het beste is? Moeten we, zoals vaak gebeurt, het maar houden op een kwestie van smaak? Hou je, zoals literatuur-critica Marja Pruis, die meteen weg was van M., van geconstrueerde verhalen of lees je het liefst een verhaal met een kop en een staart? Op de hoogte valt denk ik als eerste af door het te ver doorgevoerde idee en de taal die, wellicht bedoeld, - vergeef me het woord - op het zeikerige af is. Houden we twee aanstormende jonge schrijfsters over.

Het verschil tussen beide debuten kan aangeduid worden als geconstrueerd dan wel naturel, al kunnen daarover, net als over elk ander begrip, misverstanden ontstaan. Taal is niet te vertrouwen, zegt Herta Müller, die in haar essaybundel Altijd dezelfde sneeuw en altijd dezelfde oom (2011) waarschuwt niet in de valkuil te trappen van de overgeleverde begrippen, maar eigen woorden te bedenken. Wellicht gaat het, anders gezegd, om het verschil tussen idee en verhaal. Een idee over overspel dat zich vormde in het hoofd van Shira Keller en vervolgens vernuftig wordt uitgewerkt, dan wel een verhaal zoals van Hanneke Hendrix dat zich gaandeweg op papier ontwikkelt.

Als er een keuze moet worden bepaald tussen die twee vormen, geef ik de voorkeur aan de laatste. Literatuur is meer dan een bedenksel in het hoofd. Ze dient mee te voeren, beelden achter te laten die invoelbaar zijn. Hoewel de roman van Shira Keller een prachtig geheel vormt, overtuigt Hanneke Hendrix (zie foto) het meest met haar sterke hoofdpersoon. Daarom verdient zij dit jaar de prijs.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten