Terwijl Claire Polders vandaag in Rotterdam haar nieuwe
roman Eeuwige kermis presenteert, besteed ik aandacht aan de vorige, die
over de verhouding tussen moeders en dochters handelt. Het is een onderwerp
waar de laatste decennia al veel over is geschreven, in vakliteratuur, vooral
de psycho-analytische of daarop gebaseerde theorieën, maar ook in fictie. Een
hele rij feministen, vooral van Amerikaanse huize, heeft zich in hun boeken met
het onderwerp beziggehouden. Claire Polders sluit zich bij hen aan. Een van de
twee motto’s die ze aan haar boek meegeeft komt uit de roman Kakofonie van Eva
Zomers en betreft een fragment over de verbondenheid tussen moeders en dochters.
‘Moeders zijn er in alle soorten en maten, maar moeders die niets van hun
dochters verwachten bestaan niet.’
Salto mortale begint klassiek. De jeugdige Simone,
dochter van een filosoof en een introverte schilderes, die zoals ze zelf zegt
leeft als een maagd in een bordeel, komt in de zomervakantie aan bij kasteel
Rochemarie in Frankrijk, waar ze zich heeft ingeschreven voor een cursus,
waarvan we niet weten wat die inhoudt. Hoewel de voordeur wagenwijd open staat,
is er binnen niemand aanwezig, zodat Simone plaatsneemt op het bordes en wacht.
Na een tijdje verschijnt de wat oudere Anaïs, een actrice, die wordt gebracht
door een taxi. Later druppelen ook de oudere zakenvrouw Colette en de
langharige Esther, wiens - zoals dat heet - interne frequenties door anderen gebruikt worden,
binnen. Niemand weet zich raad met de situatie, maar haaibaai Colette neemt het
voortouw. Ze kan echter verhinderen dat de eigengereide Anaïs de torenkamer
inpikt en in bad gaat.
De komende dagen ontwikkelt zich tijdens het opknappen van
het oude kasteel dat vroeger aan Madame de la Roche heeft toebehoort, een
groepsdynamisch proces tussen de vrouwen. Esther legt daarbij bijna het loodje,
maar uiteindelijk blijft ze toch in het kasteel. De vrouwen proberen in het
dichtstbijzijnde dorp contact te leggen met de onzichtbare cursusleider maar veel succes
hebben ze daar niet mee.
Het verhaal neigt af en toe naar een avonturenroman waarin
de vrouwen een raadsel moeten ontcijferen, maar in de zes delen, waarvan de
titels allemaal te maken hebben met huizenrenovatie - keuring, blauwdruk, sloop,
projectontwikkeling, afwerking en oplevering - overheerst toch de ontwikkeling
tussen de vrouwen. Ze krijgen allemaal ruim de gelegenheid om zich te
laten horen en tussendoor worden ze ook nog als personen beschreven. De vrouwen
brengen allemaal hun probleem mee. Zo wordt Esther door haar moeder gebruikt en hoopt ze op de cursus een man te vinden en weet Anaïs niet
wie ze is, speelt ze rollen, is alleen bezig met haar marktwaarde. Later komt
ook scholiere Zoë er nog bij om de boel nog wat op te schudden.
De filosofische achtergrond van de schrijfster is duidelijk
aanwezig, zoals in de notie van vrijheid als de bereidheid om jezelf steeds
opnieuw te definiëren of over de waarnemer die gebeurtenissen beïnvloedt. Dat
soort beschouwingen zijn interessant en het is moedig van Claire Polders dat ze
dit soort onderwerpen aansnijdt. Toch kent het boek ook enige matheid door een
gebrek aan spanning die komt omdat de ontwikkelingen te traag gaan en doordat
teveel wordt verteld in plaats van te laten zien, zoals in een overdenking van een van de klussende vrouwen: ‘Naast
haar slaat Anaïs met een plamuurmes tegen haar dij. Zonder alcohol zal het niet
meevallen om de schijn van kameraadschap op te houden.’
Door veel korte hoofdstukken ontbreekt de mogelijkheid voor
de lezer om de diepte te doorgronden van het samenzijn van de vrouwen.
Het is boeiend wat Claire Polders in deze niet geheel
gelukte roman ter sprake probeerde te brengen. De verhouding tussen moeders en
dochters is een onderwerp dat daarvoor genoeg kansen biedt. Het is misschien
teveel om die uit te werken aan de hand van vijf hoofdpersonen. Ze komt
daardoor ten val. Ik hoop dat Claire in Eeuwige kermis, waarover ze op
haar blog al een en ander vertelde,
een minder grote smak maakt en wie weet zelfs op de been blijft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten