Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 16 januari 2018

Marita Mathijsen over Een bezielde schavuit, VPRO Boeken, 14 januari 2018


Een negentiende-eeuwer die symbool staat voor zijn tijd

Marita Mathijsen schreef een biografie over schrijver en politicus Jacob van Lennep (1774-1853), een negentiende-eeuwer met uiteenlopende kanten. Ze raadpleegde daarvoor duizenden brieven, andere documenten en sprak met vele nakomelingen om de oude familieverhalen te achterhalen. Jeroen van Kan ondervraagt haar hierover.

Van Kan noemt Van Lennep een man die de negentiende eeuw bij uitstek vertegenwoordigt, omdat die eeuw ook tegenstrijdige kanten had. Enerzijds was hij een aartsconservatief, anderzijds zette hij in zijn persoonlijk leven de bloemetjes buiten en verwekte hij meerdere buitenechtelijke kinderen.
Mathijsen zegt dat Van Lennep een belangrijke bijdrage aan de vooruitgang leverde. Onder andere aan de waterlelding van Amsterdam en de aanleg van het Noord Zee Kanaal, maar wilde hij in politiek opzicht niet dat er veranderingen kwamen. De negentiende eeuw was een tijd waarin mensen ook in verwarring waren over de vernieuwingen zoals de locomotief die als een duivel gezien werd.

Van Kan vraagt of dat zo is vanuit ons perspectief gezien.
Mathijsen antwoordt dat zij het zelf ook als een probleem zagen. Ze noemt de koepokinentingen, waar men zeer verdeeld over was. Van Lennep is een spannend figuur aan de hand van wie de eeuw beschreven kan worden. Beets was veel braver. Hoewel er een dubbele moraal gold, verscheen er twee keer een pamflet tegen Van Lennep.

Van Kan zet de vileine kant van Van Lennep tegenover zijn sterke geloof. Hij stond onder invloed van de dompers, zoals Bilderdijk, al paste dit niet bij zijn karakter.
Mathijsen zegt dat ook Multatuli die twee kanten had. Van Lennep werd verliefd op zijn ongehuwde buurvrouw Doortje Ringeling al had hij al vier kinderen met de adellijke Henriëtte Röell. Voor Doortje vluchtte hij weg uit zijn huis aan de Keizersgracht. Henriëtte schakelde een broer in, die samen met de vader van Van Lennep op onderzoek uitging, dat tenslotte leidde naar een hotelkamer in Rotterdam, vanwaar Van Lennep samen met Doortje de wijk naar Engeland had willen nemen. De vader liet het stel één nacht op de kamer maar greep daarna in.

Van Kan zegt dat hij op het gebied van de staatsinrichting van Nederland erg conservatief was.
Mathijsen antwoordt dat men toen nog geen socialisme kende en dat er weinig initiatieven van de overheid waren om de publieke zaak te dienen. Van Lennep werkte aan monumentenbehoud en aan armoedebestrijding. Als politicus en schrijver leidde hij een zeer bezet leven. Fens noemde de negentiende eeuw de vlijtigste van alle eeuwen en Van Lennep past daar perfect in.

Van Kan vraagt of de snelheid van werken afbreuk deed aan de kwaliteit.
Mathijsen ontkent dit. Zijn literaire werk was psychologisch niet zo van belang maar zijn verhalen zijn wel sterk. Zijn historische romans stonden onder de invloed van Walter Scott. Hij schreef één eigentijds werk, De lotgevallen van Klaasje Zevenster, over een vondelinge die in een gegoed milieu wordt opgevoed maar later in een bordeel belandt, waarover Van Lennep heel open schrijft. Hij zag anderzijds weinig in de ideeën van Thorbecke om de macht van de koning aan banden te leggen.

Van Kan vraagt of Mathijsen nieuwe inzichten heeft opgedaan tijdens het werken aan de biografie.
Mathijsen zegt dat een grotere bewondering heeft gekregen voor zijn Vondel uitgave. Het fanatisme bleek eruit dat hij eigen kapitaal in het project stak. Ook zijn verhouding met Multatuli kwam in een realistischer kader te staan. Van Lennep had kritiek op de Max Havelaar maar zag wel het cruciale belang van het boek en is altijd oprecht geweest tegen Multatuli. Hij zei wat eruit geschrapt moest om het uit te kunnen geven.

Hier de blog van Marita Mathijsen met daarop meer informatie, ook over de presentatie van Een bezielde schavuit.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten