Weerstand autist tegen intimiteit scherp in beeld gebracht
De Poolse regisseur Jerzy Sladkowski (1945), sinds de jaren
tachtig in Zweden woonachtig, werd al eens onderscheiden voor de documentaire Vendetta en kreeg goede kritieken over Vodka Factory. Zijn portret van de 22
jarige Rus Oleg in Don Juan mag er
ook zijn. Het lijden van deze zachtaardige autist, die door zijn moeder Marina
op zijn kop wordt gezeten, wordt heel direct in beeld gebracht. De ingekorte
televisie versie doet afbreuk aan dit fascinerende portret van een kwetsbare
jongen, die door zijn moeder overal naar toe wordt gesleept om toch maar vooral
een beetje meer man te worden. Het hysterische gedrag van de dramaqueen heeft
alleen maar een averechts effect op het zelfvertrouwen van haar zoon.
Sladkowski begint heel mooi met Oleg die de trappen van een
kliniek bestijgt op de maten van Für Elise. De besneeuwde omgeving maakt de
gang van de jongeman nog eenzamer. Hij zit boven en kijkt naar de stad beneden
hem. In de smalle gang met schilderijen zegt hij tegen zijn moeder dat hij
niets tegen de therapeut wil zeggen over hun ruzies. Hij vertelt de therapeut
dat hij graag sprookjes leest. Dit naar aanleiding van een schilderij van een
wolf en een lam, hetgeen wellicht symbolisch voor zijn leven met zijn moeder is.
Naar aanleiding van een uitspraak van een man dat hij nooit
een meisje krijgt als hij daar zijn best niet voor doet, knoopt Oleg een
praatje aan met een paar leuke meisjes (zie poster). Hij vertelt dat hij op de universiteit
zit, maar verder komt het niet. Marina zegt dat vrouwen vooral geld willen om
make up te kopen. Oleg protesteert maar weet niet hoe te reageren als zij zegt
dat niemand haar helpt om zich tegen hem te beschermen. Ik denk dat geen mens
op de wereld hier een weerwoord op zou hebben. De kwetsbare blik van Oleg
spreekt boekdelen.
De oma van Oleg heeft het ook wel gehad met de kritiek van
Marina op haar zoon. Ze weet dat iemand die zwaar autistisch is, niet veranderd
kan worden. Het is tenenkrommend dat Oleg in de gang luistert naar de
conversatie tussen zijn moeder en zijn oma. Als oma haar jas aantrekt zegt ze
nog hoe traumatisch het voor Oleg was toen zijn vader het gezin verliet. Oleg
zat urenlang op de trap te huilen. Desondanks masseert hij de rug van zijn
moeder en staat zelfs een kusje op zijn neus als dank toe. Wellicht is hij
doodsbang dat ze hem naar een psychiatrische inrichting stuurt. Een vriendin
van haar had gezegd dat hij daar gecastreerd zou worden. Hij is panisch als zijn
moeder op een dag de telefoon pakt om contact met de inrichting op te nemen.
Een bijeenkomst met een theatergroepje lijkt een uitkomst
voor Oleg. De jonge meiden accepteren hem en hebben niet al te veel scrupules.
Hij geniet van het dansen en het spelen. Een scène uit Don Juan met Tanja leidt tot een nadere verstandhouding tussen de
twee, maar Oleg denkt dat hij te verlegen is voor een relatie. Een kolonel, die
zegt dat vrouwen bedeesder zijn dan mannen en dat hij daarom het initiatief
moet nemen, kan hem niet overtuigen. Zelfs Tanja, die zeer duidelijk verliefd
op hem is, kan hem niet overhalen om zijn negatieve gedachten over zichzelf
opzij te zetten. In een prachtige scène op het eind zien we hoe groot de
weerstand van een autist tegen intimiteit is, ook al wil hij dat dolgraag. Hij
heeft er in ieder geval wel van geleerd om zijn moeder wat meer tegengas te
geven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten