Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 2 oktober 2012

Het België van Laurence Vielle, VPRO-tv, 30 september 2012


Op zoek naar een verloren Vlaanderen

De Franstalige Brusselse theatermaakster en dichteres Laurence Vielle gaat in deze uitzending op zoek naar haar familie van haar Vlaamse kant die ze nooit gekend heeft. Ze weet dat die tak gecollaboreerd heeft met de Duitsers en dat haar grootmoeder en haar oudste tante na de oorlog werden kaalgeschoren. Haar moeder praatte nooit over de oorlog en op school werd er ook niet over gesproken.

Ze staat in Brussel voor een chique huis waarin ze haar jeugd doorbracht. Het had zeven toiletten. Haar vader was een Zwitser, haar moeder kwam uit Vlaanderen, maar sprak Frans.
Zelf spreekt ze dan ook gebrekkig Nederlands. In Brussel hoor je toch al weinig Vlaams meer. Politicoloog Paul de Ridder vertelt dat aan het einde van de achttiende eeuw Brussel voor 95 procent Vlaamstalig was. Inmiddels dreigt het Frans opgeslokt te worden door de vele minderheidstalen. Fransen zijn bevreesd om Nederlands te spreken omdat ze bang zijn voor gek te worden gezet als ze fouten maken.

Het valt voor Laurence niet mee het gewest Brussel wandelend te verlaten. Het bestaat uit drie delen, omsloten door Vlaamse gemeenten. Die verfransten omdat er steeds meer Wallonen naar toe trokken. Laurence heeft tenslotte Pajottenland bereikt. Ze spreekt een tweetalige vrouw, die hier haar hele leven al woont en wiens broer aardbeien teelt. 

De familie van haar moeder bestond uit een Vlaamse en Franse tak. De scheiding gaat terug tot de Eerste Wereldoorlog. De eersten collaboreerden, de laatsten zaten in het verzet. Twee ooms zaten in de gevangenis nadat ze verraden waren door hun eigen neef. Frans Daels, de oud-oom van haar moeder, was de grondlegger van de nationalistische Vlaamse beweging.
Die begon in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, zegt Willem Vermandere, die in de Westhoek woont. In de stenen vloer van zijn huis, dat vroeger een café aan het IJzerfront was, zijn de sporen nog zichtbaar van het ijzeren beslag van de soldaten laarzen, die rond de kachel dansten. Vermandere kan niet over het verleden praten, alleen zingen.  

In Diksmuide wordt de jaarlijkse IJzerbedevaart gehouden naar de IJzertoren. Een lid van het organisatiecommittee zegt dat Frans Daels een wetenschapper was, een oncoloog en zeker geen nazi. Hij wijt het aan de vernederende oorlogservaringen waarin men als kanonnenvlees diende, dat men collaboreerde. De herdenking die eerst een piëtistisch karakter droeg, werd militanter en kwam in een nazistische sfeer terecht. In de Tweede Wereldoorlog werd de toren verwoest, maar later weer herbouwd. Een lid van de nationalistische N-VA, de Nieuwe -Vlaamse Alliantie, zoekt een oplossing voor de Belgische verdeeldheid in een sterk Europa. Laurence raakt ontroerd als ze een krans ziet van de familie van Frans Daels, maar ziet de noodzaak van het nationalisme nog niet in.

In Gent ontmoet ze historicus Bruno de Wever, een broer van Bart, die de N-VA leidt en burgemeester van Antwerpen wil worden. Hun opa was een collaborerende onderwijzer, hun vader een nationalist. Bruno denkt dat de tegenstelling tussen de volksdelen door de politici gebruikt wordt om gemeenschappen tegen elkaar uit te spelen. Met zijn elf jaar jongere broer praat hij nooit over politiek. Hij denkt anders over het nationalisme.

Laurence is aangekomen in Antwerpen, de stad van haar moeder. Guy Cassiers, directeur van het Toneelhuis, voelt zich als kunstenaar verantwoordelijk om de verdeeldheid aan te kaarten. Kunst moet de tolerante Europese dimensie tonen in een stad, waarin sociale contacten verdwijnen en de Franse grandeur van vroeger afbladdert. De Vlamingen isoleren zichzelf. Het populisme heeft een steeds grotere invloed op de Antwerpse politiek. Men zoekt een verlosser.

Laurence bezoekt in Merendree het Gekke Fietsen museum en laat daarvan beelden zien in haar theatershow, die ze heeft gemaakt omdat veel landgenoten dezelfde ervaring hebben. De psycho-analytica Ariane Bazan poogt verzoening te creëren en door te luisteren zonder te oordelen een nieuwe verdeeldheid te voorkomen.

Tenslotte bezoekt Laurence samen met haar moeder Luc, de zoon van Frans Daels, om de familievete bij te leggen. Zijn vader was impulsief maar geen nazi, zegt Luc. Hij kon weinig ondernemen tegen de gevangenschap van José en zijn broer. Eenmaal buiten zegt de moeder van Laurence dat de verzoening voor Luc belangrijker is dan voor haar omdat zij uitgestoten werden. Op de vraag van Laurence of zij nu wel Nederlands met haar kinderen zou praten, antwoordt de moeder bevestigend. Laurence leerde een ander deel van haar land kennen, zegt ze. Ze ziet België als een laboratorium om te leren samenleven en ontmoette veel liefde. Chapeau, Laurence! Een fantastisch besluit van een mooie serie.   

 Hier Duizend Soldaten van Willem Vermandere.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten