Samen uit het moeras
Aan alles komt een eind. Het einde van het tweede decennium
van de eenentwintigste eeuw nadert en daarmee ook mijn blog. Ik startte dat in
2010 naar aanleiding van een uitspraak van Antony Hegarty, dat deze jaren van
groot belang achtte voor de toekomst van de wereld. Met aandacht keek ik naar de
maatschappelijke ontwikkelingen om zijn uitspraak te testen. Hoewel ik eerder van
plan was nog een jaar door te gaan, vind
ik het op dit moment wel genoeg. In het zicht van de haven strijk ik de
zeilen. Ik heb idee dat ik mijn punt wel gemaakt heb en dat de rest vooral
herhaling zou zijn.
De wereld maakt moeilijke tijden door en dat zal in een jaar
tijd niet veranderen. Hufters met grote monden hebben steeds meer lak aan de
democratische spelregels en doen alsof de wereld van hen is. Veel tegenspel
krijgen ze niet. Burgers wachten gelaten af en hopen op betere tijden. De
restauratieve tendens is sterker dan gedacht. Het moeras waarin we ons bevinden
lijkt zich voorlopig nog ver uit te
strekken. Stukken vaste grond onder onze voeten worden weggeschopt door dwazen
die als een kip zonder kop ook wat menen te moeten roepen en de wanorde alleen
maar vergroten. Wellicht dat alle onrust tot bezinning leidt over de vraag wat
we hier met zijn allen aan het doen zijn. Dat zou misschien nog iets zijn. In
het andere geval ziet de toekomst er somber uit.
Oorzaak van de huidige ellende is de overheersende invloed
van het kapitalisme dat iedereen in toenemende mate in zijn greep heeft. De
neo-liberale tijdgeest, ingezet door Thatcher en Reagan, wil maar niet wijken. We
hebben allemaal onze bijdrage geleverd aan de toestand zoals die nu is en ondervinden
inmiddels de gevolgen. Iedereen heeft boter op het hoofd, maar vooral bestuurders
dienen zich de toestand aan te rekenen. Zeker degenen die zichzelf verrijkt
hebben met gemeenschapsgeld.
Kunst reikt ons een spiegel aan en zet ons, net als het werk
van kritische journalisten, aan het denken. In de afgelopen jaren heb ik
getracht literatuur te beoordelen aan de hand van authenticiteit, voor mij het
criterium van goede literatuur, al is er ook nog de vorm die de inhoud op smaak
brengt. Zonder een aansprekende stijl is het immers moeilijk genieten. Dit
geldt ook voor andere kunstvormen zoals het theater. Pas als het ethische en
het esthetische aspect in elkaar grijpen, kan er een vonk ontstaan, die iets
kan laten ontbranden in het bewustzijn van de lezer.
In de indrukwekkende documentaire I am not your negro (2016) portretteert Raoul Peck de zwarte
activist en schrijver James Baldwin, die zich verzette tegen het racisme in de
Verenigde Staten, een verschijnsel dat de laatste jaren weer toeneemt en
misschien nooit weg is geweest. Baldwin beklaagt zich over de morele apathie
van de witte elite ten opzichte van de zwarte medemens. Zijn klacht kan vandaag
de dag ook worden toegepast op het gebrek aan verantwoordelijkheid ten opzichte
van de aarde. Onze nakomelingen zullen het ons niet in dank afnemen, dat we
kortstondige genoegens laten prevaleren boven de instandhouding van ons
leefmilieu.
Al is de toekomst verontrustend, in hogere mate zelfs dan in
2010 toen ik met dit blog begon, toch valt niet uit te sluiten dat er plotseling
een andere mentaliteit kan ontstaan en een sfeer van samenwerking en
verbondenheid. Elke keer als ik een zwangere vrouw zie, stel ik vast dat de hoop
nog niet verloren is. De onrust kan, geholpen door goede informatie en een
betrokken activisten, een besef teweegbrengen dat het anders kan Samen kunnen we
elkaar uit het moeras trekken. Ik heb gezegd.
Hier
mijn verslag van I am not your negro.