Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 17 februari 2016

Theaterrecensie: Grey gardens, Abattoir Fermé, Toneelschuur, 16 februari 2016


Hilarische uitbeelding van een verstikkende symbiotische relatie

Theatergroep Abattoir Fermé houdt ervan om het extreme in de mens zichtbaar te maken en heeft een goede keuze gemaakt door het samenleven te verbeelden van de bijna tachtig jarige excentrieke Amerikaanse zangeres Edie Breale en haar 56 jarige dochter met dezelfde naam. Ze baseren zich daarbij op de gelijknamige documentaire van Albert en David Maysies uit 1975 over het aan lager wal geraakte stel uit East Hampton aan de oostkust van de Verenigde Staten en geven, alleen al door het laten spelen van de vrouwenrollen door twee mannen, een eigen draai aan de verstikking die uitgaat van een symbiotische relatie. De voorstelling onder de regie van Stef Lernous is vooral hilarisch, maar met een donker randje dat blijft nadreunen.

In een chaotische keuken, bezaaid met afval, die de sfeer in de villa met uitzicht over de Atlantische Oceaan evenaart, maar de werkelijke toestand vele malen overtreft, toont dochter Edie (Chiel van Berkel) haar rode outfit aan het publiek. Daartoe moet ze eerst wat rommel van de vloer schuiven. Ze vertelt zonder enige gene over de panty’s en de rok die de ideaal zijn binnenshuis. Haar blote rode hoofd, ingepakt in een strakke doek, spreekt nog meer tot de verbeelding. Nog nauwelijks hoorbaar krijgt ze commentaar van haar moeder (Gene Bervoets) die zich achter haar in een krakkemikkig bed bevindt.

Al gauw krijgen we te maken met het werkelijke karakter van de moeder, een dwingeland die geen grenzen en blijft krijsen tot haar dochter haar verlangens inwilligt. Een fraai voorbeeld hiervan is het vragen van een pen om een boodschappenlijstje te maken voor klusjesman Jerry. Eerst gooit Edie een pen veel te hoog over haar heen en als de moeder daarna weer gaat zeuren krijgt ze een stortvloed van pennen over zich heen, die ze allemaal behalve één van haar bed gooit, net als ze doet met tissues waarmee ze vanwege de warmte haar oksels dept of de kruimels van overgebleven koek. Edie komt, zoals uit het voorbeeld van de pennen blijkt, met de nodige tegenzin tegemoet aan de wensen van haar moeder. Mooi zijn de scènes waarin de twee tegen elkaar tekeer gaan zonder dat een uitweg uit hun onderlinge verdeeldheid te vinden. Hoewel Edie meestal bakzeil haalt, is het soms ook de kleinerende moeder die inbindt en dat zijn kostbare momenten in het verbale geweld.

Edie leest vanwege een oogprobleem met een loep in een dik boek over astrologie en is nog steeds op zoek naar een geschikte man, hoewel haar moeder haar geen enkele kans geeft. De meeste conflicten gaan over de kandidaten die vroeger door haar moeder geweigerd zijn, al heeft de moeder daar een andere visie op en denkt zijzelf vooral terug aan de geliefden die na het vertrek van haar man in haar leven kwamen. Edie toont foto’s van een tijd waarin ze nog kansen had en het bijna tot danseres geschopt had, een gefnuikte ambitie die ze in de voorstelling nog steeds laat zien. Het gedicht The road not taken van Robert Frost geeft volgens Edie treffend weer dat ze de juiste afslag gemist heeft in haar leven.

De hilarische momenten, zoals de geïmproviseerde douche die de moeder krijgt,  de rolstoel waarin ze veel te verduren heeft, de katten van papier maché die een tik met de stok kunnen krijgen, haar uitzinnige gedrag als ze denkt te verhongeren of het eten van kattenvoer door Edie brengen lucht in de zwaarte. Ook de veelvuldige, vaak krakkemikkig gezongen, liedjes uit de tijd van de oude glorie dragen daaraan  bij.       

De voorstelling wint nog meer aan diepte door het inpalmen van het publiek net zoals de Beales met de documentairemakers deden. Zoals die bij hen te eten kregen, zo krijgt ook het publiek regelmatig iets te eten of te drinken aangeboden. Meteen al in het begin tijdens haar modeshow maakt Edie contact met mensen op de voorste rij. Moeder is van plan een foto van het publiek te maken (zie foto van Stef Lernous) en vraagt wat meer in te schuiven. Op haar verjaardag wil een kennis die belt weten wie er nog meer allemaal aanwezig zijn. Als er een man tussendoor de zaak verlaat, vraagt de moeder of ze even moeten wachten met spelen. Als Edie zich te zeer getergd voelt om nog door te spelen, lijkt de voorstelling voorbij. Het zaallicht gaat aan en het publiek krijgt het advies maar naar huis te gaan, maar dat blijkt de voorbode voor een vervolg met you and the night and the music waar geen eind aan lijkt te komen.

Na afloop sprak ik nog even met Gene Bervoets die zonder bril en lange blonde pruik nauwelijks te herkennen was. Hij vertelt dat hij eerder zonder baard speelde, maar die nodig had voor een andere productie. Storend was dat echter niet. Het is een van zijn laatste toneelproducties want hij is vooral met televisie en filmwerk bezig. Hij werd geboeid door de documentaire en wilde meteen de rol van moeder spelen. Het laten vallen van een stilte vindt hij heerlijk, al krijgt hij hiervoor niet altijd de kans van regisseur Stef Lernous, die hem dan toeroept: ‘Doorspelen, Gene!’   

Hier mijn bespreking van de gelijknamige documentaire met daarop ook een link naar het gedicht The road not taken van Robert Frost, hier meer over Abattoir Fermé, hier een reportage over de voorstelling, gemaakt door Cobra.  

Geen opmerkingen:

Een reactie posten