Hilarische uitbeelding van een verstikkende symbiotische
relatie
Theatergroep Abattoir Fermé houdt ervan om het extreme in de
mens zichtbaar te maken en heeft een goede keuze gemaakt door het samenleven te
verbeelden van de bijna tachtig jarige excentrieke Amerikaanse zangeres Edie
Breale en haar 56 jarige dochter met dezelfde naam. Ze baseren zich daarbij op
de gelijknamige documentaire van Albert en David Maysies uit 1975 over het aan
lager wal geraakte stel uit East Hampton aan de oostkust van de Verenigde
Staten en geven, alleen al door het laten spelen van de vrouwenrollen door twee
mannen, een eigen draai aan de verstikking die uitgaat van een symbiotische
relatie. De voorstelling onder de regie van Stef Lernous is vooral hilarisch,
maar met een donker randje dat blijft nadreunen.
In een chaotische keuken, bezaaid met afval, die de sfeer in
de villa met uitzicht over de Atlantische Oceaan evenaart, maar de werkelijke
toestand vele malen overtreft, toont dochter Edie (Chiel van Berkel) haar rode
outfit aan het publiek. Daartoe moet ze eerst wat rommel van de vloer schuiven.
Ze vertelt zonder enige gene over de panty’s en de rok die de ideaal zijn
binnenshuis. Haar blote rode hoofd, ingepakt in een strakke doek, spreekt nog
meer tot de verbeelding. Nog nauwelijks hoorbaar krijgt ze commentaar van haar
moeder (Gene Bervoets) die zich achter haar in een krakkemikkig bed bevindt.
Al gauw krijgen we te maken met het werkelijke karakter van
de moeder, een dwingeland die geen grenzen en blijft krijsen tot haar dochter
haar verlangens inwilligt. Een fraai voorbeeld hiervan is het vragen van een
pen om een boodschappenlijstje te maken voor klusjesman Jerry. Eerst gooit Edie
een pen veel te hoog over haar heen en als de moeder daarna weer gaat zeuren
krijgt ze een stortvloed van pennen over zich heen, die ze allemaal behalve één
van haar bed gooit, net als ze doet met tissues waarmee ze vanwege de warmte
haar oksels dept of de kruimels van overgebleven koek. Edie komt, zoals uit het
voorbeeld van de pennen blijkt, met de nodige tegenzin tegemoet aan de wensen
van haar moeder. Mooi zijn de scènes waarin de twee tegen elkaar tekeer gaan
zonder dat een uitweg uit hun onderlinge verdeeldheid te vinden. Hoewel Edie
meestal bakzeil haalt, is het soms ook de kleinerende moeder die inbindt en dat
zijn kostbare momenten in het verbale geweld.
Edie leest vanwege een oogprobleem met een loep in een dik
boek over astrologie en is nog steeds op zoek naar een geschikte man, hoewel
haar moeder haar geen enkele kans geeft. De meeste conflicten gaan over de
kandidaten die vroeger door haar moeder geweigerd zijn, al heeft de moeder daar
een andere visie op en denkt zijzelf vooral terug aan de geliefden die na het
vertrek van haar man in haar leven kwamen. Edie toont foto’s van een tijd
waarin ze nog kansen had en het bijna tot danseres geschopt had, een gefnuikte
ambitie die ze in de voorstelling nog steeds laat zien. Het gedicht The road not taken van Robert Frost
geeft volgens Edie treffend weer dat ze de juiste afslag gemist heeft in haar
leven.
De hilarische momenten, zoals de geïmproviseerde douche die
de moeder krijgt, de rolstoel waarin ze
veel te verduren heeft, de katten van papier maché die een tik met de stok
kunnen krijgen, haar uitzinnige gedrag als ze denkt te verhongeren of het eten
van kattenvoer door Edie brengen lucht in de zwaarte. Ook de veelvuldige, vaak
krakkemikkig gezongen, liedjes uit de tijd van de oude glorie dragen daaraan bij.
De voorstelling wint nog meer aan diepte door het inpalmen
van het publiek net zoals de Beales met de documentairemakers deden. Zoals die bij
hen te eten kregen, zo krijgt ook het publiek regelmatig iets te eten of te
drinken aangeboden. Meteen al in het begin tijdens haar modeshow maakt Edie
contact met mensen op de voorste rij. Moeder is van plan een foto van het
publiek te maken (zie foto van Stef Lernous) en vraagt wat meer in te schuiven. Op haar verjaardag wil een
kennis die belt weten wie er nog meer allemaal aanwezig zijn. Als er een man
tussendoor de zaak verlaat, vraagt de moeder of ze even moeten wachten met
spelen. Als Edie zich te zeer getergd voelt om nog door te spelen, lijkt de
voorstelling voorbij. Het zaallicht gaat aan en het publiek krijgt het advies
maar naar huis te gaan, maar dat blijkt de voorbode voor een vervolg met you
and the night and the music waar geen eind aan lijkt te komen.
Na afloop sprak ik nog even met Gene Bervoets die zonder
bril en lange blonde pruik nauwelijks te herkennen was. Hij vertelt dat hij
eerder zonder baard speelde, maar die nodig had voor een andere productie. Storend
was dat echter niet. Het is een van zijn laatste toneelproducties want hij is
vooral met televisie en filmwerk bezig. Hij werd geboeid door de documentaire
en wilde meteen de rol van moeder spelen. Het laten vallen van een stilte vindt
hij heerlijk, al krijgt hij hiervoor niet altijd de kans van regisseur Stef
Lernous, die hem dan toeroept: ‘Doorspelen, Gene!’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten