Intellectuele popsterren trekken aan de bel
De nieuwe reeks Tegenlicht
uitzendingen in het jaar 2015 begint nogal teleurstellend met, hoe actueel de
problematiek is, oud nieuws. Men volgt twee wereldverbeteraars op hun tournee
door de wereld. Thomas Piketty heeft afgelopen herfst zijn zegje gezegd over het
gevaar van de steeds schevere vermogensontwikkeling, Naomi Klein timmert aan
een oeuvre op het snijvlak van economie en ecologie. Tegenlicht volgt deze coryfeeën op de voet alsof het popsterren
zijn, maar dat levert weinig meer op dan het idee dat hun boeken wellicht een
verandering van bewustzijn kunnen bewerkstelligen.
Klein is heel wat radicaler dan Piketty, die op zich niets
tegen het kapitalisme heeft, maar wel vindt dat er een progressief
belastingsysteem ingevoerd moet worden. Over zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw zegt hij dat het geen
technische verhandeling is en dat hij niet weet hoe groot de invloed ervan is. We
zien hem tijdens een voordracht, afgelopen november op uitnodiging van Jesse
Klaver van Groen Links, voor de vaste Kamercommissie van Financiën. Hij verontschuldigt
zich heel charmant dat zijn Engels meer op Frans lijkt en vindt het vanuit
democratisch oogpunt belangrijk dat mensen over kennis van de feiten beschikken
die hij in zijn boek aanlevert. Hij
wordt ook gefilmd in het geboortehuis van Domela Nieuwenhuis in Amsterdam, waar
hij zegt dat de scheve vermogensverdeling een gevaar is voor de democratie. Dat
mensen met geld een betere positie kunnen kopen blijkt heel recent uit de
voorstellen om een vrije artsen-keuze tegen te gaan. Rijke mensen kunnen een
polis nemen waarin de vrije keuze gewaarborgd is, arme mensen moeten maar afwachten
naar welke dokter ze gestuurd worden. ’s Avonds in Paradiso wordt Piketty
geïnterviewd door Joris Luyendijk, die meent dat de opkomst van Piketty geen
hype is, maar onderdeel van een grotere beweging die de neoliberale
maatschappij een genadeklap gaat toebrengen. Luyendijk doet het voorkomen alsof
Piketty zich vermomd als een sfinx door te stellen dat hij links noch rechts is
en hem daarmee onaantastbaar maakt voor kritiek van rechts.
Dit is een mooie overgang naar de rechtlijniger Klein. Ze
vindt dat Piketty aantoont dat het neoliberalisme niet waarmaakt wat ze belooft.
De crisis in de economie kan gebruikt worden om de ecologische crisis aan te
pakken. In haar nieuwe boek This changes
everything ofwel No time – Verander
nu, voor het klimaat alles verandert legt ze dit uit. Ze meent dat veel
mensen naar haar lezingen komen omdat politieke bijeenkomsten in het slop zijn
geraakt. In Brussel zegt ze dat er bij het publiek geen sprake is van apathie,
maar van het wegdrukken van de problemen omdat men geen uitweg ziet. Ze bezoekt
in het Griekse Thessaloniki een fabriek die bezet is en die omgezet wordt in
een coöperatie. Ze zegt daar dat de economische crisis een kans biedt en dat de
klimaatcrisis er niet los van staat. In het Engelse Cheltenham worden mensen
zich door Klein meer bewust van de eigen inbreng die ze kunnen leveren. In Amsterdam
zegt ze dat alleen een sociale beweging de wereld kan veranderen, niet een boek.
Komende woensdag is er weer een Meet up in Pakhuis de Zwijger, een dag later in Rotterdam. Ik ben
benieuwd of de discussie daar een breder karakter krijgt. De vraag is en blijft
hoe we verandering kunnen verwezenlijken, of de huidige initiatieven genoeg
zijn, zo nee, welke strategie we moeten inzetten om een eerlijker, duurzamer
maatschappij tot stand te brengen. Volgens Piketty is de Occupy beweging te
klein gebleken om invloed uit te kunnen oefenen en moeten we de politici op hun
nek zitten. Klein roept in haar video op tot activisme om niet in een depressie
weg te zinken.
Hier
meer informatie op de site van Tegenlicht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten