Perfecte verbeelding van novelle over het leven in een
stadje in de jaren vijftig
De zomerse voorstellingen van de Parade brengen veel goeds
voort. Als de dagen kouder worden trekt men het theater in om het publiek in
een warme zaal te vermaken met de kunstigheden die men eerder in een tent
toonde. Dette Glashouwer liet de vorige week in de voorstelling Casino Royale 2.0 iets zien van een act
die zij op de Parade deed en de intieme voorstellingen van Steef de Jong gedijden
daar ook goed. De voorstelling Een vorig
leven van Thomas, Sacha en Jos, gebaseerd op de gelijknamige novelle van
Toon Tellegen (zie omslag), haakt aan bij de sfeer die De Jong creëert. Ook zij
hanteren een vertelwijze waarbij tussendoor veel uitgebeeld wordt. Anders dan
De Jong, die meer afhankelijk is van zijn materiaal en ook een video gebruikt,
hebben de jonge honden van Theater aan het Spui elkaar.
Voorafgaande aan de voorstelling die enigszins vertraagd
werd door de late binnenkomst van een toeschouwer die bij een gezelschap
hoorde, staan de jongens al te popelen om te beginnen. Hun eendere donkere
pantalons, vastgehouden door bretels (zie foto’s), drukken de sfeer uit van de
jaren vijftig, de jeugdjaren van Toon Tellegen, die in de oorlog geboren werd
en in Een vorig leven zijn jeugd in
Den Briel beschrijft. De maquette die vooraan op het podium staat, geeft het
stadje weer dat in de novelle en in de voorstelling aangeduid wordt met N. Net
als in elk stadje of dorp bestaat de gemeenschap voor een deel uit zonderlingen
die door Tellegen scherp geportretteerd worden, te beginnen met Jacob Laagwater,
vader van zijn vriendje, arbeider in de kalkfabriek maar vooral een godvrezend
mens die door zijn uitzonderlijke verhalen een grote invloed op de kleine Toon
had. De titel van de novelle is ontleend aan een uitspraak van Laagwater over
het bestaande leven dat volgens hem, in het licht van wat komen gaat, een vorig
leven moet zijn. Als Toon op zijn twaalfde het stadje verlaat, begint voor hem
een nieuw leven dat, zoals hij zelf schrijft, tussen het vorige en het volgende
in ligt.
Thomas, Sacha en Jos verbeelden de novelle, die speciaal
voor hen geschreven werd, op een perfecte wijze. De schaarse middelen die ze
gebruiken, zorgen ervoor dat het effect des te groter is. Dat is al meteen te
zien aan de zaklamp die de vuurtoren verbeeldt, de gelere lamp die de
zonsopgang toont en de papiertjes die vanuit zee aanvliegende meeuwen
voorstellen die zich nestelen op de klokkentoren van de kerk tot die hen met
een harde slag verdrijft, waarna het ochtendlijke leven en ook het verhaal een
aanvang neemt. De jongemannen houden de vaart hoog. Ze vertellen het verhaal en
spelen het tegelijkertijd in steeds wisselende formaties waarbij zijzelf
inwisselbaar zijn. Humor ligt altijd om de hoek. Als dat niet door hun
illustratie komt, dan zit het wel in het verhaal waarin Russen door het
paradijs banjeren of in de taal: de ouders van Toon noemen de weinig geliefde meneer
Kreupel een querulant, hetgeen hun zoon doet denken aan de vogel. Toon vindt
het dan ook spijtig dat hij Kreupel bij zijn dood nog nooit heeft horen
queruleren.
Door het gebruik van verschillende technieken waaronder een
spel met silhouetten achter een doek op de achtergrond dat eerst van hout leek
te zijn, worden gebeurtenissen met een naargeestig karakter weergegeven, zoals
de woede die de altijd boze Leen op een stadsgenoot probeerde te koelen. Heel
fraai is de scène waarin Toon met zijn moeder op rouwbezoek gaat bij de hoofdonderwijzer
die zijn vrouw net verloren heeft. De moeder spoort haar zoon aan om een kijkje
te nemen in de kist die in de achterkamer staat. Omdat Toon niets kan zien,
gaat hij op een krukje staan en valt daarbij in de kist, met zijn wangen tegen
de ijskoude wangen van de dode, hetgeen door Theater aan het Spui prachtig
wordt verbeeld.
Veelal is een boek beter dan een verfilming ervan omdat de
verbeelding van de lezer sterker is dan filmbeelden kunnen oproepen, maar Thomas,
Sacha en Jos vormen hierop een uitzondering en geven het verhaal van Tellegen
nog meer allure. Dat ik graag nog zou willen uitweiden over allerlei beelden op
mijn netvlies, zoals de bommen die per ongeluk door de Engelsen afgeworpen
werden, het roosteren van de slang uit het paradijs of de afdruk van de
doodgesprongen onderwijzer Centje in het zand, zegt genoeg over de kwaliteit
van de voorstelling.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten