Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 17 februari 2017

Theaterrecensie: Een vorig leven, Theater aan het Spui, Toneelschuur 16 februari 2017


Perfecte verbeelding van novelle over het leven in een stadje in de jaren vijftig

De zomerse voorstellingen van de Parade brengen veel goeds voort. Als de dagen kouder worden trekt men het theater in om het publiek in een warme zaal te vermaken met de kunstigheden die men eerder in een tent toonde. Dette Glashouwer liet de vorige week in de voorstelling Casino Royale 2.0 iets zien van een act die zij op de Parade deed en de intieme voorstellingen van Steef de Jong gedijden daar ook goed. De voorstelling Een vorig leven van Thomas, Sacha en Jos, gebaseerd op de gelijknamige novelle van Toon Tellegen (zie omslag), haakt aan bij de sfeer die De Jong creëert. Ook zij hanteren een vertelwijze waarbij tussendoor veel uitgebeeld wordt. Anders dan De Jong, die meer afhankelijk is van zijn materiaal en ook een video gebruikt, hebben de jonge honden van Theater aan het Spui elkaar.

Voorafgaande aan de voorstelling die enigszins vertraagd werd door de late binnenkomst van een toeschouwer die bij een gezelschap hoorde, staan de jongens al te popelen om te beginnen. Hun eendere donkere pantalons, vastgehouden door bretels (zie foto’s), drukken de sfeer uit van de jaren vijftig, de jeugdjaren van Toon Tellegen, die in de oorlog geboren werd en in Een vorig leven zijn jeugd in Den Briel beschrijft. De maquette die vooraan op het podium staat, geeft het stadje weer dat in de novelle en in de voorstelling aangeduid wordt met N. Net als in elk stadje of dorp bestaat de gemeenschap voor een deel uit zonderlingen die door Tellegen scherp geportretteerd worden, te beginnen met Jacob Laagwater, vader van zijn vriendje, arbeider in de kalkfabriek maar vooral een godvrezend mens die door zijn uitzonderlijke verhalen een grote invloed op de kleine Toon had. De titel van de novelle is ontleend aan een uitspraak van Laagwater over het bestaande leven dat volgens hem, in het licht van wat komen gaat, een vorig leven moet zijn. Als Toon op zijn twaalfde het stadje verlaat, begint voor hem een nieuw leven dat, zoals hij zelf schrijft, tussen het vorige en het volgende in ligt.

Thomas, Sacha en Jos verbeelden de novelle, die speciaal voor hen geschreven werd, op een perfecte wijze. De schaarse middelen die ze gebruiken, zorgen ervoor dat het effect des te groter is. Dat is al meteen te zien aan de zaklamp die de vuurtoren verbeeldt, de gelere lamp die de zonsopgang toont en de papiertjes die vanuit zee aanvliegende meeuwen voorstellen die zich nestelen op de klokkentoren van de kerk tot die hen met een harde slag verdrijft, waarna het ochtendlijke leven en ook het verhaal een aanvang neemt. De jongemannen houden de vaart hoog. Ze vertellen het verhaal en spelen het tegelijkertijd in steeds wisselende formaties waarbij zijzelf inwisselbaar zijn. Humor ligt altijd om de hoek. Als dat niet door hun illustratie komt, dan zit het wel in het verhaal waarin Russen door het paradijs banjeren of in de taal: de ouders van Toon noemen de weinig geliefde meneer Kreupel een querulant, hetgeen hun zoon doet denken aan de vogel. Toon vindt het dan ook spijtig dat hij Kreupel bij zijn dood nog nooit heeft horen queruleren.

Door het gebruik van verschillende technieken waaronder een spel met silhouetten achter een doek op de achtergrond dat eerst van hout leek te zijn, worden gebeurtenissen met een naargeestig karakter weergegeven, zoals de woede die de altijd boze Leen op een stadsgenoot probeerde te koelen. Heel fraai is de scène waarin Toon met zijn moeder op rouwbezoek gaat bij de hoofdonderwijzer die zijn vrouw net verloren heeft. De moeder spoort haar zoon aan om een kijkje te nemen in de kist die in de achterkamer staat. Omdat Toon niets kan zien, gaat hij op een krukje staan en valt daarbij in de kist, met zijn wangen tegen de ijskoude wangen van de dode, hetgeen door Theater aan het Spui prachtig wordt verbeeld.

Veelal is een boek beter dan een verfilming ervan omdat de verbeelding van de lezer sterker is dan filmbeelden kunnen oproepen, maar Thomas, Sacha en Jos vormen hierop een uitzondering en geven het verhaal van Tellegen nog meer allure. Dat ik graag nog zou willen uitweiden over allerlei beelden op mijn netvlies, zoals de bommen die per ongeluk door de Engelsen afgeworpen werden, het roosteren van de slang uit het paradijs of de afdruk van de doodgesprongen onderwijzer Centje in het zand, zegt genoeg over de kwaliteit van de voorstelling.
i

Hier foto’s van de show van Thomas, Sacha en Jos, hier mijn bespreking van Casino Royale 2.0.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten