Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 20 januari 2012

Recensie: Alsof het voorbij is (2011), Julian Barnes



De tijd is geen fixatief, maar een oplosmiddel.

Het is de tijd die voortwoekert en ons verandert. Julian Barnes schrijft daar met veel gevoel over. De titel Alsof het voorbij is geeft precies de sfeer weer van het verleden, dat maar niet tot rust wil komen.

De vrienden Tony, Colin en Alex zitten op de middelbare school. Hun clubje breidt zich uit met Adrian Finn, een intellectueel, maar valt na de middelbare school uiteen. Hoofdpersoon Tony gaat studeren in Bristol, Adrian is toegelaten op Cambridge. Na diens vroege dood is er nog een paar keer een weerzien tussen de drie oude vrienden, maar veel te vertellen hebben ze elkaar niet meer.

Het boek begint met een inleiding waarin de verteller een aantal willekeurige herinneringen beschrijft zoals ‘de glimmende binnenkant van een pols’ en ‘spermaklodders die rond een afvoerputje cirkelen om vervolgens een heel huis door te worden gespoeld’.

De laatste herinnering houdt verband met Veronica, een vriendinnetje dat Tony op de universiteit van Bristol krijgt. Ze neemt hem mee naar haar familie, die behalve de wat eenzame moeder, niet veel van hem moet hebben. Ook Veronica zelf gedraagt zich ongenaakbaar tegen Tony. De relatie blijft dan ook niet lang bestaan. Als Tony later hoort dat Veronica het met Adrian heeft aangelegd, stuurt hij hun een nijdige brief.

Het leven verglijdt. Tony trouwt, krijgt een kind, scheidt. Hij krijgt op zekere dag een geldbedrag van de moeder van Veronica toegestuurd en daarbij de toezegging dat hij ook het dagboek van Adrian nog krijgt, dat in bezit is van Veronica. Tony zet er alles op om dat dagboek in handen te krijgen.

Het verhaal is als een terugblik geschreven, waardoor Tony de onzekerheid over het verleden breed uit kan meten. De toon is relativerend: Tony verklaart dat bepaalde levensfeiten niet van belang zijn voor het vervolg van het verhaal en kan zich voorstellen dat de lezer hem maar een onvolwassen type vindt. Af en toe verzinkt hij in een innerlijke dialoog. Zo verzint hij dat hij in een rechtszaal is waar hij over zijn herinnering aan de tand gevoeld wordt. Het komt in de buurt van het raffinement waarmee Tim Parks in Buiten bereik de innerlijke dialoog hanteert, al is dat laatste niet te overtreffen. 

Het gegeven van het onvoltooide verleden wordt in dit boek van bescheiden omvang knap uitgewerkt. In de geschiedenisles van Ouwe Joe Hunt op de middelbare school ging het al over de aard van de geschiedenis. Uitspraken daarover, een veralgemenisering en weerspiegeling van het eigen verleden, zijn Tony bijgebleven: de geschiedenis als leugen van de overwinnaars (Tony), het zelfbedrog van de overwonnenen (Joe Hunt) dan wel als de zekerheid die ontstaat op het punt waarop de gebreken van de herinnering en de onvolkomenheden van de documentatie samenkomen (de intellectueel Adrian). Daarmee is het verleden meer een oplosmiddel dan een fixatief, dat de gebeurtenissen vastzet. 

Het boek leest als een thriller. De beschouwingen van Tony zijn daarnaast zeer interessant. Bijvoorbeeld over het begrip verkering, dat in de loop van de tijd een heel andere inhoud kreeg, over de recente geschiedenis die heel wat minder goed te vatten is dan het verleden dat verder van ons vandaan ligt. Of over het verschil tussen jeugd en ouderdom: ‘als we jong zijn verzinnen we verschillende toekomsten voor onszelf; en als we oud zijn verzinnen we verschillende verledens voor anderen.’
Ook de vraag die Adrian voor hem heeft achtergelaten namelijk of zijn verdere leven een vermeerdering was of alleen maar een aanvulling van dagen, houdt hem bezig. Natuurlijk is het vooral het laatste: terwijl men denkt dat men heel volwassen is, zoekt men enkel geborgenheid. Ons leven is daarmee vooral het verhaal dat we onszelf vertellen, meer dan het bestaan dat we geleid hebben. Een roman met inhoud. 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten