Always together (2014), documentaire van Eva Tomanova

Vrije opvoeding doet meer schade dan goed

De Tsjechische filmmaakster Eva Tomanova debuteerde met een bijzonder portret van een gezin uit haar land dat negen kinderen heeft en volledig afgezonderd van anderen in het bos in Bohemen leeft. Vader Petr studeerde computerkunde maar kreeg het in zijn hoofd om een vrije opvoeding als een levensvervulling op zich te nemen en zijn vrouw Simona volgde hem daarin, al was het niet altijd van harte. Petr is nogal een ouderwetse man met traditionele opvattingen waarin de man de baas is en de kinderen vooral moeten doen wat hij zegt.

Always together ofwel Stále spolu in het Tsjechisch begint met een bezoek van Petr aan een overheidsdienst die uitkeringen verschaft. Hij heeft voor de gelegenheid al zijn kinderen meegenomen en wil meer geld dan een schamele bijstandsuitkering waarvan ze niet kunnen leven. Hij zegt dat zijn manier van leven van belang is voor de maatschappij maar krijgt te horen dat de ambtelijke molens langzaam werken.

Vervolgens stelt Petr zijn vrouw Simona en zijn kinderen voor, van de oudste Dorotka tot de jongste Rosa. Hij heeft ook twee oudere zonen Prokop en Kaspar, die zich op de muziek gestort hebben en zo te zien zelf hun gitaren maken. Ze hebben altijd jasjes aan, treden ook op, al is dat zonder vergunning en halen niet veel geld op, waarschijnlijk omdat het aan het eind van de maand is denken ze. Het gezin is dan al voor een lange vakantie met een oude camper richting het westen gereden, terwijl Dorotka op het huis past en later in de film ook nog zwanger blijkt te zijn. Van haar man zien we alleen een glimp tijdens de doop van hun kind maar verder wilde hij wellicht niet voor de camera komen. Simona was gewend aan de stad en heeft getwijfeld of ze zo’n leven in de natuur wel wilde leiden. Ze is verschillende keren weggelopen maar toch steeds weer teruggekomen omdat ze de kinderen niet in de steek wilde laten.  

Een bijzondere scène speelt zich af op de school waar de op drie na jongste dochter samen met haar vader naar een school gaat waar ze een gesprek heeft met een juf. Tomanova legt weinig uit dus weet ik niet precies wat daarvan de bedoeling was maar ik vermoed dat Petr door de overheid eraan gehouden wordt om af en toe de ontwikkeling van zijn kinderen te laten nakijken. In ieder geval is het meisje erg geremd door haar vader die achter in de klas zit en durft ze nauwelijks antwoord te geven op vragen van de juf die absoluut niet op de hoogte is van haar opvoeding. Zo vraagt ze wat ze voor haar verjaardag gekregen is, terwijl die, wellicht uit geldgebrek, niet gevierd worden.

De kinderen leven in een armoedige toestand, al worden ze door hun vader met zijn wijze levenslessen op de goede kanten van hun bestaan gewezen. Ook de oudere jongens Prokop en Kaspar, die bedreven zijn op gitaar, durven weinig negatiefs over hun vader te zeggen. Kaspar liep een tijdje geleden weg, maar kwam toch weer terug omdat hij in de buitenwereld niet kon aarden. Petr is vooral trots op hun zelfstandigheid en de eerbied die zij tenminste nog voor hun ouders hebben Tomanova zou in 2024 nog eens terug moeten gaan om te zien wat er van de kinderen geworden is.  

Hier de trailer, hier een interview met de maakster op IndieWire, waarin ze ingaat op de moeilijkheden die het maken van de documentaire met zich meebracht.