Mensje van Keulen over Neerslag van een huwelijk, VPRO Boeken, 18 maart 2018

Scheiding legt sfeer van de jaren zeventig bloot

Het is alweer bijna zeven jaar geleden dat Wim Brands in gesprek ging met Mensje van Keulen (Den Haag, 1946) over haar verhalenbundel De verhalen, die ter gelegenheid van haar 65 ste verjaardag verscheen. Inmiddels praat Carolina Lo Galbo met haar over de tijd waarin haar huwelijk op de klippen liep, samenvallend met de zwangerschap en de geboorte van haar zoon. Dit relaas verschenen onder de titel Neerslag van een huwelijk is de neerslag van haar dagboek uit de jaren 1977 tot en met 1979, dat ze voor de gelegenheid enigszins bewerkt heeft. 

Lo Galbo wil graag weten waarom ze oude wonden weer openrijt.

Van Keulen antwoordt dat het om een periode van veertig jaar geleden gaat, vervat in schriften die ze volschreef vanuit 1975 toen ze vanwege een writers block en de dood van collega schrijvers als Heere Heeresma een dagboek ging bijhouden. Ze schreef daarover een column naar aanleiding van een dagboekbijlage van VN. Ze stelde daarin dat ze spijt had dat ze er ooit aan begonnen was en dacht erover om de schriften, negentig in getal, maar weg te doen, toen bleek dat het Letterkundig Museum erin geïnteresseerd was. Daarop begon Van Keulen met een lichte redactie van de soms onleesbare tekst. Ze schreef de aantekeningen over, haalde een enkele regel weg en verwijderde herhalingen.

Lo Galbo memoreert dat Mensje van Keulen meteen succes had met haar debuutroman Bleekers zomer (1972) en dat Neerslag van een huwelijk inzicht geeft in de tijdgeest van de jaren zeventig, waarin overspel in het kunstzinnige milieu aan de orde van de dag was.

Van Keulen antwoordt dat ze in Alle dagen laat (2006), waarin ze haar dagboekaantekeningen vanaf 1976 tot 2006 verwerkte, al huwelijksproblemen had. Haar ex-man had toen als een verhouding met een andere vrouw en zij kon dat niet verdragen. In die dagen bood het dagboek haar troost maar het was heftig om in detail over die tijd terug te lezen. Zo’n dagboek is heel anders dan een roman waarin ze een conflict aan de orde stelt en daarover fantaseert. Vaak gaat het daarbij om een tegenpool van zichzelf. Dit gaat veel meer over haarzelf, open en bloot. Achteraf had ze gewild dat ze weggelopen was, maar haar katholieke achtergrond en het feit dat ze trouw wilde blijven aan haar eerste liefde maakten dat moeilijk.

Lo Galbo zegt dat zij vele thema’s, zoals de kinderwens, behandelt zonder te psychologiseren.

Van Keulen antwoordt dat ze hoopt dat anderen daar iets aan hebben, ook namens de zeventigduizend kinderen uit gescheiden gezinnen. Jongere vrouwen zouden na moeten denken voor ze aan kinderen beginnen. Het boek eindigt echter met een happy end. Haar zoon mocht alleen de laatste bladzijde lezen. 

Lo Galbo concludeert dat ze een eenzame zwangerschap had.

Van Keulen schrikt daarvan, maar zegt dat ze er ook nog een aardige kleinzoon aan heeft overgehouden. Ze heeft in ieder geval van de jaren zeventig het idee overgehouden dat seks niet zaligmakend is. De titel van haar eerdere roman Liefde heeft geen hersens (2012) zou ook op Neerslag van een huwelijk kunnen slaan. Ze liet haar ex-man weten dat hij het boek als fictie zou kunnen zien en zegt dat hij ook een zwakke kant had, bijvoorbeeld in zijn onvermogen voor een vrouw te kiezen, maar verder wil ze daar niet over nadenken.

Hier mijn verslag van het gesprek dat Brands met Mensje van Keulen had, hier haar website.