Persoonlijkheid van dertigjarige hoofdpersoon een puzzel
De titel Anna in kaart
gebracht intrigeert. Zij doet denken aan een gebied dat nog niet verkend is
en dat minutieus onderzocht gaat worden. Het maakt nieuwsgierig hoe dit met een
dertig jarige vrouw gebeurt. In een middeldeel met de gelijknamige titel als de
hele vertelling, door sommigen een verhalenbundel, door anderen een roman
genoemd, worden de kenmerken van Anna nauwkeurig beschreven. Het is niet zo dat
Anna daarmee duidelijk wordt voor de lezer. In de mozaïekvertelling van Marek
Sindelka blijft ze een intrigerende, soms ook provocerende figuur. Terwijl ze
het leven in Praag opschudt, houdt ze de aandacht van de lezer gevangen.
Anna in kaart gebracht
is een constructivistisch geheel bestaande uit tien delen, waarin we
kennismaken met allerlei personen die op een of andere manier een rol spelen in
het leven van Anna. Eerst krijgen we te maken met een entertainer, die voorafgaande
aan zijn televisieprogramma, de lezer deelgenoot maakt van zijn plankenkoorts.
De vergelijking met hondje Laika die vastgeketend in een stoel door de Russen
de ruimte ingestuurd werd maakt de benauwenis voelbaar. Net als zijn vriend de schrijver
moet hij niets hebben van verhalen. Dat is meer iets voor narratieve
verslaafden. Daar kan de lezer het mee doen.
De taal is gelijk aan de personen. Soms wordt er vreselijk
geraaskald bijvoorbeeld door de entertainer of de beroemde architect, die later
naar voren komt, een lange relatie had met Anna en bouwkundige ontwerpen maakt
op basis van zijn fysiologische processen. Er komen gelukkig ook rustige,
gevoelige stukken in voor, zoals op het eind als Anna een uitstapje maakt met
haar vriend, de kinderlijke zoon van de architect en een bevriend stel. De
dynamiek tussen de stellen wordt net mooi zo beschreven als eerder in een trein,
toen Anna met provocerend gedrag de harten van twee mannelijke medereizigers op
hol bracht.
De sfeer in de rustiger gedeelten herinnert aan Milan
Kundera, misschien omdat hij een landgenoot van Sindelka is, maar ook vanwege
de absurdistische elementen die in de roman voorkomen, zoals over een ;paard
die kan denken en een hond die dichter wordt. De eenzaamheid van de moderne
mens is net als bij Kundera een kernthema. Seks blijkt een bezigheid om fysiek
in vorm te blijven. Een makelaar die leiding geeft aan een groep jonge
medewerkers staat voor een decadente, cynische postmodernist zonder moraal.
De verwijzingen waren niet allemaal zo duidelijk voor mij, zoals
bijvoorbeeld in het geval van de schelp die ene Martin tijdens een vakantie aan
zee op het nachtkastje van zijn zwangere vriendin Sylvie legt. Later komt de
schelp nog eens terug, maar wat de betekenis daarvan is. De schrijver die met
Anna door Praag op stap gaat, wijst haar op erotische nepbehoeften die in
twintig categorieën worden onderverdeeld:
‘Je ziet verschrikte
mannen die zich met een bezweet voorhoofd in een van de twintig categorieën
proberen te proppen, die om je heen huppelen en gymmen volgens het scenario, en
ten slotte, wanneer ze liggen, hijgen ze aanstellerig na en doen alsof het
genot in hen wegsterft, als kleine geschrokken jochies vissen ze naar het
antwoord of het toneelstukje geslaagd was, of ze goed waren in hun rol, en in
jouw ooghoeken hopen de tranen zich op. Je zwijgt en de mannen trekken zich
terug in hun schelpen en geven zichzelf daarbinnen een aai, ze troosten
zichzelf en kneden het deeg in zichzelf voor een nog hysterischer acrobatische
show, een nog waanzinniger spel van nepheftigheid en –hartstocht.’
Het ontleden van natuurlijke elementen als mineralen, zoals de omslag suggereert, staat
wellicht symbool voor het doorgronden van een mens. De auteur beschrijft de ontwikkelingsgeschiedenis
van Anna aan de hand van kenmerken die door de architect bijeengebracht zijn.
Haar botten bevatten te weinig kalk, haar lippen heeft ze van haar moeder en
haar neus is volgens Anna zelf te groot. In haar linker mondhoek zetelt haar wezen
Na de bespreking van perioden uit haar leven met kopjes als handen en voeten, haar
en huid, is er de rimpel die zich in haar nog ongetekende gezicht aftekent. Het
deed mij denken aan het zoeken naar de schoonheid van een bloem door de
blaadjes ervan te determineren. Tijdens het onderzoek raakt men de essentie van
het onderzochte kwijt. Anna overleeft de relatiecrisis op het eind en raakt
zwanger, waarmee de hoop op een betere toestand in ieder geval levend gehouden
wordt. Ik zelf vond het teveel op een puzzelboek lijken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten