Wie wij zijn (2015), documentaire van Eline Helena Schellekens

Tweeluik over jonge vluchtelingen die veel met elkaar gemeen hebben

De jonge filmmaakster Eline Helena Schellekens portretteerde twee jongeren, die op hun zeventiende alleen naar Nederland kwamen, met alle gevoelens van onthecht-zijn die daarbij horen. Terwijl Mariwan (25) in een vluchtgebouw in Den Haag zit en nog wacht op een verblijfsvergunning, heeft Bushra (21, zie foto) die net binnen. Schellekens zag in de situatie van de jongen en het meisje een mooie tegenstelling. Mariwan staat stil en wil vooruit, Bushra kan vooruit maar hecht aan het verleden. Beiden kampen, zoals de titel aangeeft, met vragen naar hun identiteit, omdat ze het in een cruciale fase van hun leven zonder familie moesten stellen. Het blijkt dat steun heel belangrijk is voor jong volwassenen. De materiële voorzieningen kunnen de pijn van het gemis niet wegnemen.

Mariwan is bijna 26 jaar oud en kan zonder een verblijfsvergunning weinig doen. Hij pingpongt met een lotgenoot die denkt dat hij ergens een baan kan krijgen. Mariwan heeft veel dromen, want hij heeft niets: geen huis geen baan, geen opleiding. Hij spreekt inmiddels redelijk Nederlands en werkt als kunstenaar om zijn leven inhoud te geven. Kunst kan door iedereen begrepen worden. Hij zou de tijd willen terughalen die hij verspild heeft.

Bushra heeft twee dromen: om weer verenigd te zijn met haar moeder en om dokter te worden. Voor het eerst van haar leven is ze in een overdekt zwembad, waar ze aan het water went door bellen te blazen. Tijd is heel belangrijk voor haar, omdat ze vier jaar moet inhalen. Ze werkt in een wasserij en leert Nederlands. Ze is bang om uitgelachen te worden vanwege het kromme taaltje dat ze spreekt. Ze is verdwaald tussen Nederland en Somalië. Daar voelde ze zich meer thuis. Ze vertelt dat ze de beste was op school en door haar moeder werd geknuffeld. Toen ze op een middag uit school kwam, was het huis afgebrand en haar familie verdwenen. Ze internaliseerde hun rollen. Ik werd alleen voor mezelf, zegt ze letterlijk. In het vluchtgebouw voelt ze zich meer op haar gemak dan in haar stille appartement. Te midden van haar lotgenoten is ze tenminste iemand. Ze voelt zich schuldig dat anderen (nog) geen verblijfsvergunning hebben.

Schellekens onderbreekt het portretten af en toe met levenstekenen aan de eigen familie. In het geval van Mariwan gaat het om een bericht aan zijn Koerdische vader die hem naar Europa stuurde. Hij vraagt zich af wanneer alles in zijn leven weer in balans zal zijn. Hij weet dat zijn vader zijn kunstuitingen niet op prijs stelt en liever heeft dat zijn zoon wordt zoals hij zelf, wat dat ook moge zijn. Bushra zegt in een fictief gesprek met haar moeder dat ze een verblijfsvergunning heeft. Ze zou het liefst willen dat haar moeder bij haar komt wonen.

De documentaire eindigt verrassend met Mariwan die tenslotte toch een verblijfsvergunning gekregen heeft. Hij werd daarover gebeld en wist niet of hij blij of verdrietig moest zijn, want het kon ook niet waar zijn. Hij gaat naar Ede waar een appartement voor hem klaar staat. Mariwan is teleurgesteld daar weggeborgen te worden. In een grote stad heeft hij immers meer mogelijkheden. Toch accepteert hij het aanbod, want anders stond hij er weer helemaal alleen voor.

Wie wij zijn maakt deel uit van de nieuwe reeks Teledoc campus, een project van verschillende publieke omroepen en het Nederlands Filmfonds, dat jonge filmmakers de kans geeft zichzelf te presenteren.

Hier de trailer.