Mogelijke winnaar ANV Debutantenprijs 2015

Traditie versus experiment

De ANV Debutantenprijs is de nieuwe naam voor de Dordtse Debuutprijsm die tussen 2008 en 2014 in handen was van sponsor Academica. Het Algemeen Nederlands Verbond – what is in a name? – financiert nu de prijs. De vakjury onder leiding van Casper Markesteijn heeft uiteindelijk drie romans uitgekozen, waarover een lezersjury zich mag uitspreken. De romans zijn:

We zullen niet te pletter slaan van Nina Polak ( hier mijn recensie)

Birk van Jaap Robben (hier mijn recensie)

De consequenties van Niña Weijers (hier mijn recensie)

Anders dan vorige jaren moeten lezers elk boek beoordelen en zo hoort het natuurlijk ook. Ze hebben daarvoor de eenmalige keuze tussen een 6, een 7 of een acht en worden daarmee meer gelimiteerd dan vorige jaren toen men boeken nog met hetzelfde kwalificering kon waarderen. Voor dat laatste valt iets te zeggen in geval men boeken als gelijkwaardig beoordeelt. Wellicht zal het volgend jaar weer anders zijn. Wie weet komt men nog eens - als in the good old days - weer op vijf nominaties uit, maar daarover ga ik niet opnieuw zeuren. 

De keuze voor de beste debuutroman van 2015 gaat dit jaar tussen één man en twee vrouwen die ook nog eens vriendinnen van elkaar zijn. Beiden heb ik een jaar geleden mogen aanschouwen tijdens een vraaggesprek in Athenaeum Boekhandel Haarlem. Jonge aanstormende talenten, dat moet gezegd. Ik herinner me nog dat Nina zich op Facebook afvroeg wat ze zou aantrekken. Of een trui niet te warm zou zijn. Maar ik treuzel. Ik vind het lastig mijn keuze te bepalen en wil daarmee liever wachten.

Ongeveer een maand geleden las ik Birk als laatste van de drie debuten en ik was zeer te spreken over het verhaal in het koude noorden van Europa waarin een jongen moet zien te leven na de verdrinking van zijn vader en zijn, als gevolg daarvan, getraumatiseerde moeder.

Het was een mooie coming of age roman, waarvan ik niet zoveel verwachtingen had. Ik vergeleek Robben zelfs met Bernlef en zette het nogal gedegen, bijna ouderwets heerlijke boek af tegen de debuten van Weijers en Polak, die meer engagement lieten zien: Weijers met een moderne roman over de verhouding tussen kunst en leven, Polak met een intrigerend familiegeschiedenis waarbij de twee kinderen van een gescheiden lesbisch stel door het leven zien te komen.

De hoofdpersonen van de drie romans laten zien hoe verschillend de verhalen zijn. Mikael, de zoon van Birk, moet zich staande houden in een desolate omgeving en zoekt troost bij een meeuwtje; de ondermaatse Minnie Panis wordt door haar moeder naar een kliniek in de Verenigde Staten gebracht, waarna ze haar leven in dienst stelt van de kunst; Anna Katz en haar broer Schard nemen twee heel verschillende posities in het leven in.

Ook de stijl van de debuten verschilt aanzienlijk. Terwijl Robben rechttoe rechtaan schrijft, hult Weijers zich met een soepele schrijfhand in nevelen en neemt Polak een tussenpositie in. In mijn recensie over We zullen niet te pletter slaan was ik nogal kritisch over de toon van Polak, maar achteraf zie ik dat de kracht ervan toch duidelijker naar voren komt.

Zou het toch weer een kwestie van smaak zijn die het oordeel van de lezers bepaalt? Of men van een meer traditioneel verhaal houdt of kiest voor een experiment? Ik hou het erop dat durf dit jaar beslissend is en geef daarom de meeste kans aan Weijers omdat zij in De consequenties de meeste lef toont. 

Hier mijn poging tot een oordeel over de mogelijke winnaar van 2014, hier mijn verslag van het interview van Toef Jaeger met Nina Polak, hier het interview van Lex ter Braak met Niña Weijers.