Peter Verhelst over De kunst van het crashen, VPRO-Boeken, 15 maart 2015

De witte momenten luidruchtig vullen

Peter Verhelst (Brugge 1962) heeft veel poëzie, proza en toneelwerken geschreven en de laatste ook vaak geregisseerd. Hij kreeg in april 2013 een auto-ongeluk op weg van Brugge naar Brussel nadat een vrachtwagen en wiel verloor en hij daardoor drie keer over de kop sloeg zonder bloed te verliezen of breuken op te lopen. Hij had alleen pijn en kwam in een pijnkliniek terecht. Zijn diepgevoelde ervaring was de aanleiding voor De kunst van het crashen.

Wim Brands herinnert zich ook een ongeluk. Hij werd geschept door een koerier en herinnert zich dat hij schreeuwde maar zonder geluid.

Verhelst herinnert zich alles en niet van het ongeluk. Alleen bepaalde details. De perceptie van tijd en werk werd door elkaar gehaald. Verschillende tijdslagen speelden door elkaar. Hij kwam in een stil sneeuwlandschap terecht, waarin hij zichzelf achter het stuur zag zitten. Hij zag geen film van zijn leven voor zich zoals vaak schijnt te gebeuren en vond dat jammer omdat hij heel wat heeft meegemaakt, maar zag wel de mogelijkheden om in literaire zin iets met zijn ervaring te doen. Elk mens probeert elke dag vanuit veerkracht een verhaal te maken, zo is zijn opvatting.

Brands vraagt hoe lang hij met zijn boek bezig was.

Verhelst zegt dat hij na het ongeluk veel adrenaline had en veel praatte tegen zijn vriendin. Hij wist al in de ambulance dat hij iets met zijn ervaring moest doen. Het schrijven hielp om zich niet over te leveren aan de pijn.

Brands zegt dat de lezer wordt meegevoerd in een witte wereld.

Verhelst zag na de crasch overal brokstukken van zijn auto liggen en wilde die in een verhaal overdrachtelijk met elkaar verbinden om zo de verschillende beleefde tijdslagen bij elkaar te brengen.

Brands zegt dat het boek begint met een schilder in een dierentuin.

Verhelst verklapt dat dit fragment pas later in het boek verklaard wordt. Hij wilde vroeger schilder worden. Hij had aan zijn plaatsgenoot Jan van Eyck een goed voorbeeld, maar kon zelf niet goed naar een levend model schilderen en deed dat daarom op schrift.

Brands noemt andere gebeurtenissen zoals een tocht door de jungle na een vliegtuigongeluk en een verwijzing naar het niet bestaande eiland Sandy Island, dat eerder ontdekt zou zijn door een walvisvaarder.

Voor Verhelst zelf was het gebeurde als een gat in de chassis van zijn auto. Alles wat verloren ging krijgt daarin een plaats. Tijd speelt daarbij geen rol. Hij las ooit in The Guardian over de foutieve melding van het eiland. Een mannetje rent door de jungle van Zuid Afrika, een land dat zich na de apartheid weer op de kaart probeert te zetten. Verhelst zag het mannetje als zijn schaduw, die afgescheiden is geraakt van hem en weer naar hem moet terugkeren.

Ook Francis Bacon ontbreekt niet.

Voor Verhelst is Bacon als zijn broertje. Hij denkt zelf als de schilder, die schildert over zijn gevoelens. Hierdoor voelde Verhelst zich minder beschaamd om zich uit te drukken.

Brands vraagt wat Verhelst over zichzelf denkt.

Verhelst wil het gat dichten door steeds weer iets nieuws te maken.

Brands weet hoe dat bij Verhelst heet: de witte momenten luidruchtig vullen.