We gedroegen ons als kinderen in een snoepwinkel
In maart 2009 zat Tim Jackson in een Britse adviescommissie
over duurzame ontwikkeling. Het rapport Prosperity without growth? gaat
over onze uitgeputte planeet, die meteen vrees voor crisis en recessie
oproept. Dat werd in 2008 en 2009 al zichtbaar.
Daphne Bunskoek zegt dat de analyse dus niet als een
verrassing kwam.
Volgens Jackson wilde toch niemand er echt over nadenken.
Het rapport leidde tot consternatie bij de overheid. Tot een woedende, niet met
name genoemde, functionaris die zulke berichten niet wilde horen in een tijd van
financiële crisis. Inmiddels is het onderwerp minder taboe. Men heeft de
bereidheid het probleem onder ogen te zien. Welvaart is niet hetzelfde als
geld, maar gaat om redelijke verwachtingen. Inkomen is daarbij maar
betrekkelijk van belang.
Mensen noemen eerder gezondheid, veiligheid of een zinvol
leven. Het gaat dus meer om sociale verbanden en identiteit.
Is een groeiloze maatschappij mogelijk?
Het is zowel een uitdaging als een dilemma om de welvaart
niet afhankelijk te maken van economische groei. Er zijn weinig voorbeelden
van. De ineenstorting van de economie leidde in Japan tot een verloren
decennium, in Rusland bleven de sociale structuren intact na de ineenstorting
van de Sovjet Unie. Soms is meer welvaart mogelijk bij een economische
neergang.
In plaats van te vragen naar een voorbeeld begint Bunskoek
over de green New Deal en wat daarvoor nodig is.
Volgens Jackson investeringen in verbetering van de levensomstandigheden, al ontbreekt de politieke wil daartoe. Daarvoor is een lange termijn visie nodig en politici zijn
niet geneigd verder te kijken dan hun neus lang is. Hij twijfelt eraan of een
totale vergroening mogelijk is, of het niet misleidend is. Mensen hebben zich geleerd te gedragen als
consumenten.
Zit dat ingebakken in het systeem of in onze menselijke
natuur?
Mensen zijn zowel egoïstisch als altruïstisch. Er is
behoefte aan een dienstverlenende economie, gericht op verbetering van de
leefomstandigheden door o.a. onderwijs, gezondheidszorg en mogelijkheden tot
recreatie. Dat kost geld, maar het levert ook geld op. Het maakt niet uit of er een verzadigingspunt bereikt wordt. Dan doet in ieder geval de economie zijn
werk. Dat begreep Keynes al. Investeringen en dienstverlening vormen de pijlers
voor de nieuwe economie. Dat is geen utopie, maar onze beste kans te ontsnappen
uit de crisis. Daar hebben we geen nieuwe normen voor nodig. We dienen te herkennen
wie we zijn, namelijk geen consumenten. Het is van belang te herkennen wat we
ons zelf aangedaan hebben door ons te gedragen als kinderen in een snoepwinkel.
Onder ogen zien dat we de verkeerde signalen hebben afgegeven.
De politiek zal niet blij zijn met het gebrek aan groei.
Een goed politicus geeft de mensen daar iets voor terug.
Jacksons rapport had veel impact. Er is de bereidheid erin mee te gaan. Ook
multinationals zijn geïnteresseerd omdat ze de problemen zoals
grondstoffenschaarste op hen af zien komen.
Om daarmee hun bedrijfsvoering voort te zetten?
We zijn goed, slecht, als een mengeling daartussen. Het is
belangrijk voor een mens dat hij zich niet voor zijn daden hoeft te schamen.
Consumenten hebben geen onbeperkte macht, maar bijvoorbeeld wel op het gebied
van vakantiebesteding.
Wat is de impact op zijn eigen leven?
Jackson zegt dat het voor hem net zo moeilijk is als voor
ieder ander om een nieuwe positie in te nemen. Dat geeft vrijheden als beperkingen.
Hij heeft al vijf jaar geen auto meer en voelde zich een tweedehands burger.
Wat moet er gebeuren?
Een deel van de oplossing zal op natuurlijke wijze tot stand
komen, een ander deel door druk, zoals bijvoorbeeld van de Occupy-beweging die
de overheid beweegt tot een andere verdeling van de inkomens. We bevinden
ons in de laatste vijf minuten van een voetbalwedstrijd. Concentratie is
belangrijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten