Groen goud 2, Tegenlicht, 5 oktober 2014

Nieuwe voorbeelden van herstel ecosystemen

De uitzending Groen goud van afgelopen zondagavond betrof geen herhaling maar een vervolg op de uitzending van 30 april 2012, waarin de Amerikaanse ecoloog John D. Liu uitgebreid aan het woord kwam over het lössplateau in China dat door erosie vernield werd en at hij weer bloeiend en productief heeft gekregen. Zijn werk heeft zich in de loop van twee jaar alleen maar uitgebreid. Tegenlicht doet verslag van nieuwe projecten, waarbij ook een woestijn wordt vergroend.

De Nederlander ecoloog Willem Ferwerda werd in 2009 geboeid door Liu. Zijn film over het herstel van het lössplateau maakte hem geïnteresseerd in mogelijkheden in andere gebieden die kwetsbaar zijn voor vernietiging of degradatie, zoals Ferwerda dat nooit. Op een wereldkaart toont hij de gebieden aan die hij bedoeld en die over de hele wereld verspreid liggen. Ook in Nederland. De samenwerking met Liu mondde uit in de stichting Commonland die gedegradeerde ecosystemen wil herstellen. De problemen zijn tegelijk een kans. Expertise is belangrijk. Het concept steunt op vier pijlers: het zorgt niet alleen voor financieel-economisch en ecologisch herstel, maar biedt ook werk en zendt een signaal van hoop uit. The four returns noemt hij die.

Een inspirerende voortrekker op dit gebied is Ibrahim Abouleish die in een gebied dat boven Cairo ligt werkte aan de vergroening van de woestijn (zie foto). Er is inmiddels een landerij waar druiven geoost kunnen worden en groenten verbouwd. De vruchtbaarheid van de grond ontstond door druppelirrigatie en het werken met compost. Het bedrijf Sekem is een trendsetter op biologisch gebied en ondersteunt ook andere bedrijven die op biologisch dynamische wijze willen gaan produceren. Abouleish ontleend zijn denkbeelden aan een combinatie van antroposofische en islamitische opvattingen en zet de vergroening in ter verbetering van de menselijke ontwikkeling. Meer gewassen zorgen voor meer welvaart en meer banen.      

Een andere inspirator is Jadav Pajeng, die vanaf 1979 in Assam, India een jungle heeft geplant naast de rivier. Dit in eerste instantie om de slangen te behoeden voor uitsterven vanwege de hitte. Hij wordt ook wel de bosman genoemd. De buiten zijn oevers tredende rivier en de wind waren zijn bondgenoten. Hij zorgde voor meer welvaart voor de arme bewoners in het gebied. Ook de dieren kwamen terug. Hij wil jongeren interesseren voor zijn ideeën, omdat zij die verder kunnen ontwikkelen.  

Ferwerda richt zich op landbouwgebieden in Zuid Europa omdat die te lijden hebben aan een gebrek aan regenwater. Hierdoor ontstaat kaal land en vertrekt de jonge bevolking Hij is samen met landbouwkundig ingenieur Pedro Alonso Fernandez bezig met een project in Ayoo de Vidriales, gelegen in het hart van Spanje, waarbij hij pistache bomen wil gaan planten. Daartoe worden bodemmonsters genomen en de gevolgen van de erosie in kaart gebracht. De vrouwelijke burgemeester van deze plaats is blij met het project. Pedro Alonso vertelt dat de grootschalige landbouw de problemen heeft veroorzaakt. Na een korte tijd van welvaart is de grond uitgeput geraakt. De landbouwsubsidies van de Europese Unie voor omgeploegde grond schieten hun doel volledig voorbij. Ze veroorzaken alleen nog maar meer erosie. Vertrouwen is een sleutelwoord. Hij probeert vijfentwintig hectare grond vruchtbaar te maken.

Hier mijn verslag van de eerste uitzending van Groen goud, hier meer informatie over de tweede uitzending. Zoals gewoonlijk kan men komende woensdagavond om 20.00 uur napraten over het onderwerp in Pakhuis de Zwijger, datzelfde geldt voor Boxtel en Groningen, in Amersfoort kan men vanavond al terecht.