Federalisme versus nationalisme, Buitenhof, 17 november 2013

In een gesprek dat Marcia Luyten in Buitenhof met Eurocommissaris Neelie Kroes heeft, draait om de vraag of het huidige Europa minder federaal moet worden. Aanleiding is een recente uitspraak van VVD-er Mark Verheijen dat eurofielen erger voor Europa zijn dan eurosceptici. Hoewel hij zijn woorden herriep was de geest uit de fles. Hoe zit het met de opstelling in de VVD ten opzichte van Europa?

Luyten vraagt naar het gewicht van de populistische uitspraak van Verheijen.

Kroes vindt dat men populisme niet moet bestrijden met populisme maar met realisme. Guy Verhofstadt, de leider van de liberale fractie in het Europese parlement verkondigt zeer goed het liberale stemgeluid, zowel in het pleidooi voor een Europese bankenunie als over het stabiliteitspact.

Luyten haalt Frits Bolkenstein aan die gezegd heeft dat Verhofstadt onzin uitkraamt over een federaal Europa.

Kroes vindt dat geen juiste kwalificatie. Het misverstand zou erin kunnen schuilen dat een Belg die in een federale staat leeft, anders denkt over een federatie dan een Hollander.

Luyten vraagt of Verhofstadt zijn woorden dan niet beter moet kiezen.

Kroes stelt daar tegenover dat politici eerst moeten nadenken voor ze, zoals Verheijen, oneliners gebruiken.

Luyten haalt een andere VVD-er aan, Frans Weisglas, die waarschuwt voor teveel hang naar Europa, hetgeen de eurosceptici in de kaart speelt.

Kroes bijt van zich af. Ze wil een inhoudelijk debat over de waarde van Europa, niet in de laatste plaats gezien de crisis in de laatste vijf jaar. Het zou jammer zijn als de liberale fractie minder dan tachtig leden zou tellen. Ze maakt zich daar echter geen zorgen om. Rutte is een verstandig man.

Luyten houdt ook aan. Hoe om te gaan met de spagaat tussen eurofielen en eurosceptici?

Kroes vindt het belangrijk om duidelijk te maken waar Europa voor staat. Het gaat daarbij om de essentie. Zelf is ze bezig met het verschijnsel roaming. Dat zou niet aangepakt kunnen worden als er geen Europese wetgeving was.

Luyten brengt, alsof het een schaakpartij is, Frans Timmermans, minister van Buitenlandse Zaken, in stelling. Die heeft in de Volkskrant gezegd dat de Europese Unie onhandig opereert.

Kroes wil consequent overleg plegen met alle partijen en daarna het garen van de klos laten komen.

Maar volgens Timmermans begrijpen de politici de burgers niet, zegt Luyten. 

Zelf gaat Kroes altijd bij zichzelf te rade als niet overkomt wat ze bedoelt.

Luyten refereert aan de egeltjes-stelling, zoals Timmermans de ergernis noemt, die de EU bij kritiek krijgt.

Kroes vindt dat men moet zeggen wat men dwars zit, maar wel beargumenteerd. Ze wil in de verkiezingscampagne voorbeelden geven van projecten waaruit blijkt dat de lidstaten elkaar hard nodig hebben, zoals op het gebied van de telecommunicatie.

Helaas valt, zo ik het beluister, nog niet zo snel een doorbraak te verwachten naar een federaal Europa met een primaat voor de politiek en een sterk parlement dat beslissingsbevoegdheid heeft. Eurofielen zitten in het verdomhoekje. Voorlopig hebben we een VVD-er als Neelie Kroes hard nodig als tegenwicht tegen domme nationalisten.