Stilte is een menselijke basisbehoefte die sterk onderschat
wordt
Het werk van de Amerikaanse documentairemaker Patrick Shen,
bekend van Flight from death: the quest
for immortality (2003), The
philsopher kings (2009) en La source
(2012), heeft een sterke maatschappelijke inslag. Dat blijkt ook weer in de
documentaire In pursuit of silence.
Shen reist de hele wereld door en maakt duidelijk dat de waarde van de stilte
in onze gehaaste en luidruchtige maatschappij veel te weinig erkend wordt met
alle nadelige gevolgen vandien voor de gezondheid van de moderne mens. De WHO
heeft vastgesteld dat geluidshinder de grootste vervuiler is na luchtvervuiling.
De stellingname van Shen is een tegenwicht tegen alle overspannen ideeën over
de digitalisering van de maatschappij. Daarbij wordt vaak vergeten dat de mens
vooral een zintuiglijk wezen is en dat het benadrukken van het verstand leidt
tot een vermindering van diens individualiteit en kritische vermogen.
Shen laat ons, om te wennen aan de stilte, lange shots zien
van een groene akker (zie foto), de zee, water en vervolgens een
benzinestation. Daarmee komt hij al dichtbij de menselijke invloed op de
natuur. Deze wordt verder weergegeven met beelden van een ruïnewoning, een
groep mensen die op een heuvel aan het vliegeren is en een herdenking waarbij
een minuut stilte in acht wordt genomen. Daarna raast het geluid van een
autosnelweg en een opstijgend vliegtuig door ons heen. Later zien we ook nog
een soort geluidsvervuiling op de Amerikaanse televisie, die ervan uitgaat dat
het uiten van een mening het hoogste goed is. Velen kunnen al niet meer tegen
stilte en hebben afleiding nodig om de waarheid omtrent henzelf te vergeten.
Greg Hindi, die in stilte een voetreis door de Verenigde
Staten maakt, heeft afstand genomen van de opgefokte manier van leven en geen
enkele behoefte meer aan afleiding die door de westerse media en
reclame-uitingen over ons wordt uitgestort. Door het zijn in stilte ervaart hij
dat we veel meer met elkaar verbonden zijn. Hij kan niet precies omschrijven
wat het belang van zijn tocht is, maar denkt wat dat introspectie van belang is
om zichzelf en de maatschappij te begrijpen.
Hij is een van de weinigen die de waarde van de stilte, die
in de documentaire door sociale wetenschappers en schrijvers uiteengezet wordt,
in praktijk brengt en met Shen communiceert door middel van een geschreven
tekst uit zijn notitieblok. De theoretici maken duidelijk dat de stilte
cruciaal is voor de mens, dat die vroeger nodig was om te overleven en dat men
daarmee uiteindelijk ook om in contact met god komt. Shen laat dan ook
verschillende monniken zien die de weg van stilte gaan.
In Japan heeft men altijd al meer besef van het belang van
stilte gehad. Shen filmt een boeddhist in een tempel die zegt dat men de stilte
deel van zichzelf moet laten worden. Tijdens een theeceremonie leidt de stilte
tot vrede. Shen filmt ook in natuurparken in de Verenigde Staten en geeft
daarbij aan hoeveel decibel aan geluid daar gemeten wordt.
John Cage, die in 2012 in John Cage – journeys in sound geportretteerd werd door Allan Miller
en Paul Smaczny, vertelt over openbaringen die hem aanzetten tot het
experimenteren met geluid. In een echoloze ruimte hoorde hij het hoge geluid
van zijn hersenen en het lagere van zijn bloedsomloop, waarop hij concludeerde
dat wij als mens dezelfde achtergrond delen. Zijn kunst is bedoeld om de
werking van de natuur na te bootsen. Zijn stille werk 4’33 werd in 1952 woedend ontvangen maar later kon hij op meer
begrip rekenen. Stilte is volgens Cage ook geluid dat we moeten leren verstaan,
waarna Shen ons terugvoert naar het eerste beeld van de groene akker.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten