Filmrecensie: The Berlin affair (1985), Liliana Cavani

Liefdesgeschiedenis tussen twee vrouwen in een onmogelijke tijdsperiode

The Berlin affair is gebaseerd op de roman Kruisende lijnen die Junichiro Tanizaki aan het eind van de twintiger jaren schreef en die volgens de schrijver over het eeuwige verband tussen het kwade en het schone gaat. De Italiaanse filmregisseur Liliana Cavani bracht de tijd waarin de roman speelt over naar het eind van de jaren dertig in Berlijn, wanneer de macht van de nazi’s inmiddels op een hoogtepunt is.

Kern van de roman en de film is de lesbische relatie relatie die de Louise, de vrouw van Heinz, een staflid van de nazi’s krijgt met de knappe Mitsuko, dochter van de Japanse ambassadeur. De twee leren elkaar kennen tijdens een les modeltekenen bij de joodse leraar Benno. Mitsuko werpt meteen al een veelbetekenende blik op op Louise en Benno zegt tegen Louise dat haar tekening meer lijkt op Mitsuko dan op het naaktmodel dat op de tafel in het midden van het tekenlokaal zit. Tijdens een wandeling vertelt ze tegen Louise dat de voorkeur voor herfstbloemen vooruit wijst naar de dood. In het vervolg maakt ze haar rol van intrigante op overtuigende manier waar.

De liefde tussen de twee vrouwen, die op sensuele wijze in beeld wordt gebracht (zie foto), kan niet onopgemerkt blijven. Heinz ruikt al gauw onraad. Temeer omdat Mitsuko het stel ook tijdens het vrijen lastig valt met telefoontjes. Ze is duidelijk jaloers op de hechte band die Louise en Heinz met elkaar hebben en doet er van alles aan om hen uit elkaar te drijven. Als Louise echter eens bij Mitsuko op bezoek gaat, blijkt ze een verhouding met Benno te hebben. Mitsuko drukt Louise desalniettemin op het hart dat ze zich dood zal steken als Louise haar verlaat. In een voice-over horen we Louise daarop zeggen dat ze pas later begreep dat zoiets voor Mitsuko eerder een overwinning dan een verlies zou zijn.

Benno sluit een contract met Louise waarbij zij en Mitsuko elkaars geliefden mogen blijven als hij met haar kan trouwen. Louise ondertekent het contract dat echter later onder ogen komt van Heinz. Hij vertelt dat de band tussen Louise en Mitsuko de zo belangrijke verhouding tussen Duitsland en Japan kan schaden. Louise bedenkt daarop het plan om samen met Mitsuko zelfmoord te plegen met behulp van slaapmiddelen. Heinz voorkomt op het nippertje de dood van het stel en raakt op hetzelfde moment zelf in de ban van Mitsuko. Louise ziet dat ze naast haar in bed de liefde bedrijven, maar weet niet of ze droomt.

De toestand verslechtert als Benno blijkt te zijn weggevoerd. Heinz is zozeer verslingerd geraakt aan Mitsuko dat hij een baan in het geannexeerde Oostenrijk weigert. Zijn positie wordt verder onmogelijk als het contract dat Benno met Louise sloot, uitgelekt is. Heinz kan niet op zijn plaats blijven en wil vluchten. Mitsuko heeft een ander plan.

Fraai is het rolletje van de vrijzinnige literatuurprofessor bij wie Louise af en toe te rade gaat. Als ze voor het eerst in de film bij hem komt, noteert hij juist een spreuk van Schopenhauer, die zegt dat we, anders dan hoogleraren in de filosofie denken, eerder in het leven van een individu een plan kunnen ontdekken dan in de wereldgeschiedenis. Aan het eind van de film wordt hij zelf afgevoerd. Voordat hij opgepakt wordt raadt hij Louise, die als enige van de vier hoofdrolspelers de periode overleefd heeft, aan het verleden te nemen zoals het is en de liefdesgeschiedenis op te schrijven.   

Hier de trailer van de film die in het Duits Leidenschaften heet.