Een hart voor Heerlen (2017), documentaire van Karel van den Berg

Beeldend kunstenaar zet stad naar zijn hand

In de Tegenlicht uitzending Krimpen aan de Maas uit 2010 ging het al eens over oplossingen voor de krimp waarmee de agglomeratie Parkstad in Zuid Limburg na de instorting van de mijnbouw mee te maken heeft. Groot- en kleinschalige oplossingen worden tegenover elkaar gezet. In Heerlen, dat deel uitmaakt van Parkstad, was de verloedering het grootst en de stedenbouwkundige aanpassingen waarmee die te lijf werden gegaan verergerden de problemen alleen maar. Beeldend kunstenaar Michel Huisman (1957) was zo slecht te spreken over weer een zielloos miljoenenproject rond het station dat hij zelf een schets maakte met de naam Maankwartier, waarin waarde boven winst ging en emotionele intelligentie boven kil rekenwerk. Zijn plan werd door de politiek omarmd, ondersteund door de woningbouwvereniging en wordt na veel strijd en kritiek inmiddels uitgevoerd.

Journalist en filmmaker Karel van den Berg begint zijn reportage met een ontmoeting tussen de internationaal geroemde Huisman en journalist Aart Zeeman die in Heerlen kwam als er opnames moesten komen van drugsverslaving en prostitutie en daardoor in contact kwam met de kunstenaar, die hij typeert als een mens met humor, diepgang en overtuiging. Huisman neemt hem mee op een rondwandeling door de stad en laat de winkelstraat zien waarin hij werd geboren, toen nog in een welvarend en druk bezochte straat in een stad met een belangrijke streekfunctie, maar inmiddels ingenomen door franchiseondernemers. Verderop in de stad toont hij vele staatjes van wansmaak die in de loop der tijd, waarin het beroep van architect beschermd werd, het stadsbeeld van Heerlen hebben bepaald maar geen bijdrage leverden aan de leefbaarheid. Laat het kind in de trein altijd bij het raampje zitten, zegt Huisman, doelend op het gevoel dat belangrijk is als het gaat om de ervaring van de ruimte om ons heen.

Huisman neemt Zeeman verder mee naar een kunstproject in een voormalige berenkuil dat hij voor de gemeente Maastricht maakte en dat inmiddels ook in verval is geraakt. Hij maakt het kunstwerk schoon, bestaande uit beelden van dieren te midden van dode giraf die bijgestaan wordt door een naakte jonge vrouw en toont in zijn atelier het in ongerede geraakte half automatische mechaniek waarmee de vrouw de giraf troost, hetgeen ook vooruitwijst naar wat onszelf te doen staat.

Zeeman spreekt in een café een journalist van De Limburger die vertelt over eerdere samenkomsten aldaar over de toekomst van de stad en het idee om kunstenaars daarbij in te schakelen. Uit protest tegen nieuwe megalomane plannen met het stationsgebied, ging Huisman zelf aan het knutselen en toonde het resultaat aan een wethouder van de SP die zeer ingenomen was met zijn sprookjesachtige ontwerp, waarbij de maan een belangrijke inspiratiebron vormde en de woningen, die daarin waren opgenomen, weer hoogte moesten krijgen om aan het gevoel van ruimte tegemoet te komen. Een aanbod om zijn plan voor een miljoen euro te verkopen, wees de kunstenaar af en zette door zonder zich in artistiek opzicht compromissen te sluiten, hetgeen veel weerstand opriep vanuit de vastgoedwereld en de gemeenteraad, waarover zijn gezinsleden kunnen meepraten. Ook Huisman zelf had regelmatig zijn twijfels over zijn project en moest strijden tegen zijn eigen zwaarmoedigheid, maar inmiddels staat hij toch met Zeeman bovenop zijn droom (zie foto), waarmee hij een lichtend voorbeeld is voor mensen die geloven dat er een weg is waar een wil is.   

Hier meer informatie op de site van KRO NCRV, waaronder ook foto’s, hier een bespreking van Arjen Fortuin op de site van NRC met daarop ook een trailer, hier mijn bespreking van Krimpen aan de Maas.