Papillon met een diepere betekenis
De film Stalker voert
ons weg uit onze bekende wereld. We gaan met hoofdpersoon Stalker als gids en twee
deelnemers op weg naar de Zone die allerlei betekenissen kan hebben, niet in de
laatste plaats die van het paradijs, waar de mens vrede kan vinden. Op het eind
is Stalker evenwel teleurgesteld dat de personen, die hij begeleidde, geen oog
hadden voor de bijzondere plek waar ze enige tijd in vertoefden.
Stalker
opent met een fragment uit een interview met een professor, die ingaat op de
vraag wat de Zone precies is. Is daar ooit een meteoriet ingeslagen of is daar
een buitenaards volk neergestreken? De Zone is een mysterie en Stalker is zich
daar zeer van bewust. Hij kan er niet van af zien om er als gids weer heen te
gaan. In het begin van de film, die, net als in De Spiegel (1975) weer prachtig langzame beelden oplevert,
weerstaat hij de druk van zijn vrouw om toch een gewoner baantje te nemen. Hij gaat
naar het café dat we al in de opening zagen om daar de Professor te ontmoeten
die graag eens een kijkje in de Zone neemt. In dat café is ook de Schrijver die
geen koffie drinkt maar een fles alcohol aan zijn mond zet en ook graag mee
wil. De tegenstelling tussen de verstandelijke natuurkundige en de raaskallende
schrijver is daarmee gegeven.
De hoofdmoot van de film bestaat uit de tocht die de drie
mannen maken. Tarkovsky neemt de tijd om hun gezichten lang in beeld te
brengen, waarmee hij de kijker het verhaal in zuigt. Dat is spannend als een
goed jongensboek of een film als Papillon
(1973). Eerst moeten ze de bewaking zien te trotseren, die wordt uitgeoefend
door agenten met witte helmen en motoren met zijspan, zo’n beetje als de Mobiele
Eenheid ten tijde van de Maagdenhuis bezetting. Met een terreinwagen volgen ze
een trein die door de hekken mag en met een trolley komen ze dieper in het
gebied dat doet denken aan de zone rond Tjernobyl. Daar heerst een vrede die
ongekend is. We zien zelfs prachtig groen gras na beelden zonder enige kleur
die de grauwheid van het dagelijks bestaan tonen.
De mannen voeren tijdens pauzes vertrouwelijke gesprekken
met elkaar, waarbij de verschillen tussen de Professor en de Schrijver
duidelijk naar voren komen. De laatste wil in zijn eentje op het huis af dat in
de verte opdoemt, maar Stalker waarschuwt dat hij dit niet lichtvaardig kan
doen. Hij weet dat de omstandigheden plotseling kunnen veranderen en dat men
zelfs niet meer op dezelfde manier terug kan als men gekomen is. Uit nijd giet
Stalker de fles van de Schrijver leeg.
In het tweede deel dringen de mannen door in het huis,
waarbij de Schrijver vaak het initiatief neemt en de andere twee volgen. Stalker
raadt het de Professor af om zijn knapzak nog te gaan halen die hij tijdens de laatste
pauze vergeten is maar de Professor gaat toch terug. Als Stalker en de
Schrijver na een moeizame tocht weer buiten komen zit de Professor tot
verbazing van Stalker aan de koffie, waarna de tocht weer verder gaat en de
mannen nog van alles beleven en met elkaar delen, tot ze tenslotte weer in het
café uitkomen. De vrouw van Stalker vindt hem daar en met de gehandicapte
dochter Monkey op zijn rug gaat Stalker weer op huis aan, het verdriet
verbijtend dat hij zijn deelnemers niet heeft kunnen overtuigen van het
bijzondere van de Zone. Monkey leest aan tafel in de bijbel en brengt met haar
ogen glazen die op tafel staan in beweging. Ze aardt duidelijk naar haar vader.
De beelden zijn fascinerend, zoals van de voorwerpen die in
het huis dicht onder de waterspiegel liggen. Net als in De spiegel horen we weer lange en mooie verzen die door de vader
van Tarkovsky zijn geschreven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten