Prachtige verzetsfilm met menselijke en onmenselijke kanten
L’ armée des ombres
is een klassieker. Het verhaal, spelend in het Franse verzet tijdens de Tweede
Wereldoorlog, heeft veel spanning en krijgt allure door het spel van de
hoofdpersonen Lino Ventura (Gerbier) en Simone Signoret (Mathilde). De manier
waarop Jean-Pierre Melville het drama filmt getuigt daarnaast van bijzondere
klasse, zoals ik in onderstaande bespreking hoop aan te tonen.
L’ armée des ombres begint
met de arrestatie van ingenieur Philippe Gerbier die in belangrijke rol
vervulde in het Gaullistische verzet. Hij zit naast een agent in een oude
arrestantenwagen, die ergens in de regen stopt omdat de chauffeur nog wat eten
moet ophalen. De agent zegt gemoedelijk tegen Gerbier dat het interneringskamp,
waar hij naar toe gebracht wordt, goed te doen is. Dat blijkt ook wel als de
directeur hem plaatst in een voormalig onderkomen voor Duitse officieren. Hij
maakt daar kennis met de communist Legrand die in een schakelstation werkt en
beraamt samen met hem een ontsnapping, maar voor het zover kan komen wordt
Gerbier overgeplaatst naar het Gestapo hoofdkwartier in Parijs. Hij zit met een
andere arrestant in de wachtruimte en fluistert hem toe dat het nu of nooit is:
hij zal de bewaker aan de praat houden zodat de ander kan vluchten. Zo gezegd
zo gedaan. Gerbier maakt gebruik van het ontstane tumult om zich uit de voeten
te maken. Hij vlucht een kapperszaak in en vraagt de barbier om zijn baard te
scheren. De man zegt weinig, maar geeft hem bij vertrek wel een andere jas mee.
Gerbier zoekt contact met het hoofdkantoor van het verzet in
Marseille en wil dat zijn verrader gedood wordt. Zijn medewerkers Bizon en
Masker zien dat niet zitten en ook compagnon Félix ziet daar tegen op, zodat
Gerbier zelf maar de handdoek aandraait waarmee de verrader gedood wordt. Hij
raadt iedereen aan cyaankalipillen op zak te hebben voor het geval het mis
gaat. Zelf houdt hij zich, achter een bureau van een theater, bezig met verdere
acties. Félix ronselt een nieuwe medewerker, Jean Francois, die als eerste
opdracht naar Parijs gaat om een radiotelefoon af te leveren bij Mathilde.
Vervolgens gaat hij langs bij zijn broer Luc die een groot wiskundige is.
Gerbier ontmoet Luc in de duikboot naar Engeland. Ze voeren
daar besprekingen en gaan samen naar Gone
with the wind. Als Gerbier hoort dat Félix is opgepakt wil hij zo snel
mogelijk terug naar Frankrijk. Hij zal door een vliegtuigje gedropt worden,
waartoe zijn bril met pleisters wordt afgeplakt. Hoewel hij nog nooit met een
parachute gesprongen is en zich drie keer bedenkt, loopt de sprong goed af. Hij
wil dat Félix gedood wordt zodat hij niet zal doorslaan, maar laat zich door Mathilde
overhalen om een poging te doen Félix te bevrijden. In een prachtige scène gaat
de onverschrokken Mathilde, verkleed als verpleegster, samen met Bizon en
Masker in een Rode Kruis auto naar de gevangenis waar Félix gevangen gehouden wordt.
Ze krijgen hem echter niet mee omdat hij volgens een gevangenisarts te slecht
van gezondheid is. Jean Francois die inmiddels tot in de cel bij Félix is
doorgedrongen, geeft hem een cyaankalipil om zijn leven te beëindigen.
Mathilde heeft inmiddels gezien dat Gerbier wordt gezocht en
wil dat hij onderduikt, maar Gerbier weigert. Dat komt hem op een arrestatie te
staan en een plaats voor een vuurpeloton waaraan hij op wonderbaarlijke wijze
door Mathilde ontkomt. In plaats van haar dankbaar te zijn, vindt hij dat
Mathilde gedood moet worden, als zij op haar beurt gearresteerd wordt en
bedreigd met de deportatie van haar dochter als ze geen namen van verzetsleden
noemt. Het is wrang dat Gerbier Mathilde er eerder op wees om de foto van haar
dochter niet meer bij zich te dragen. Dit soort menselijke hebbelijkheden maakt
de film groot.
L’ armée des ombres
is gebaseerd op de gelijknamige roman van Joseph Kessel uit 1943.
Hier
de trailer, helaas zonder ondertititeling
Geen opmerkingen:
Een reactie posten