Fighting for peace (2016), documentaire van Joost van der Valk

Vechtsport een alternatief voor een leven als verslaafde

Joost van der Valk filmde in favela Maré in Rio de Janeiro die in de aanloop van de Olympische Spelen in 2016 werd gepacificeerd, zoals dat heet in militaire termen. Nadat eerder andere favela’s waren uitgekamd, vluchtten criminelen naar Maré, waardoor het geweld daar toenam. Tot ergernis van de Brit Luke Dowdney die met zijn boksschool Luta pela paz juist probeerde om de jeugd door sport een uitweg te bieden uit de verlokkingen van de drugshandel. Hij haalt in de documentaire een oud krantenartikel uit een map waarin tien jonge boksers gefotografeerd staan. Daarvan zijn er inmiddels vier dood en anderen zitten in de drugshandel, dus gemakkelijk is dat niet.

In het begin van de documentaire zien we veel handel in crack op straat. De politie kan de wijk niet in omdat die afgeschermd wordt met blokkades. Drugsbendes maken er de dienst uit. De veertienjarige Douglas en de vijftienjarige Sugar doen niet mee aan de handel, maar brengen hun tijd door op de sportschool en oefenen voor de nationale bokskampioenschappen. Beiden denken dat ze door te sporten een beter leven kunnen opbouwen voor zichzelf en hun families.

Sugar krijgt al een bijlage van de sportschool en een beurs van het ministerie. Hij toont in de overvolle woning van zijn moeder en broers en zusjes een trofee die hij in Londen won en vindt het vervelend dat hij door het politiegeweld niet buiten kan hardlopen. Douglas wordt door zijn supporters gesterkt met een zelfgemaakt lied. . Hij maakt zich zorgen over zijn oudere zus Suelen die aan de drugs is en zich prostitueert om aan geld voor haar verslaving te komen. Haar moeder, die in het centrum schoonmaakt, vreest dat ze aan een overdosis overlijdt, omdat ze een hartprobleem heeft. Van der Valk filmt daarop een paar jonge vrouwen die verslaafd zijn en jongeren die gestolen waar verkopen om aan geld voor crack te komen.

De moord op een politieagent leidt tot verscherping van het geweld. Dowdney komt in opstand als de politie als wraak negen inwoners doodschiet en nodigt de pers uit de wandaden vast te leggen. Tijdens een massale demonstratie worden investeringen geëist in plaats van repressie.

Dowdney bereidt tegelijkertijd zijn pupillen voor op de kampioenschappen. Hij zegt hen dat ze talent en inspanning aan elkaar moeten verbinden. De moeder van Sugar huilt omdat haar zoon een week lang van huis is. De moeder van Douglas gaat samen met een maatschappelijk werkster op zoek naar Suelen. Die vinden ze op een plek waar veel drugsverslaafden samenkomen. Ze halen haar over mee te gaan naar huis en daarna af te kicken in een kliniek. Suelen volgt de raad braaf op maar blijft niet langer dan twee dagen in de kliniek. Amen, zegt ze tegen de hulpverleenster die het goed met haar voorheeft en haar aanraadt het verleden te laten rusten en naar voren te kijken. Schokkend is de lijkzak die Van der Valk naast de weg filmt.

Douglas wint de finale van een vlieggewicht en belt met zijn moeder en kleine zus. De moeder van Sugar gaat zelf een kijkje nemen en ziet dat haar zoon kampioen wordt in een iets zwaardere klasse. Ze kijkt haar ogen uit, want ze is 51 jaar niet buiten de favela geweest. Het feestje voor Sugar in de buurt wordt gevolgd door bezetting door het leger. Na de Olympische Spelen trekt men zich terug, waarop de gevechten gewoon weer doorgaan. In de aftiteling lezen we dat Douglas bij de marine wil en daarna beroepsbokser worden en dat Sugar op dezelfde voet doorgaat, namelijk als kostwinnaar voor het gezin.   

Een jaar eerder maakte Van der Valk - ook samen met zijn vrouw Mags Gavan - de documentaire Satudaruh - one blood over een criminele motorclub. Wellicht vond hij het nodig om te laten zien dat het ook anders kan.  

Hier de trailer, hier mijn bespreking van Satudaruh - one blood.