Op zoek naar een strategie om de Europese democratie te
versterken
De verkiezingen komen eraan. Niet alleen de Tweede
Kamerverkiezingen in Nederland maar ook in de landen om ons heen, Frankrijk en
Duitsland, die een belangrijk stempel drukken op de Europese gemeenschap. De
vragen daaromheen stapelen zich op. Hoe sterk is de kracht van de democratie
nog? Wordt die straks gesloopt door de populisten? Jos de Putter legt zijn oor
te luisteren bij vier ervaringsdeskundigen op het gebied van democratie, allen
met een verschillende kijk op het onderwerp.
Birgitta Jonsdottir (zie foto) kennen we nog van de Tegenlicht
uitzending Wikileaks voor daglicht en
zonneschijn, zes jaar geleden alweer. Ze staat nog eens bij het huisje in
Reykjavik waar de vijf activisten van Wikileaks het materiaal van een
Amerikaanse helikopteraanval in Bagdad op een busje met onschuldige burgers
bewerkten. Later verliet Jonsdottir de organisatie omdat ze structuur te
hiërarchisch vond. Ook tegenwoordig nog vindt ze dat nieuwe structuren de
plaats moeten gaan innemen van oude. Dit vereist veel energie want de oude
structuren hebben de neiging om weer terug te buigen. Ook in IJsland waar men
na de financiële crisis met nieuw elan de democratische vernieuwing in de hand
nam. Inmiddels houden ook daar de gevestigde partijen en de populisten elkaar
in de houtgreep. Het is nog niet zo gemakkelijk om protest om te zetten in
beleid. Technologie ziet zij niet als oplossing. Het vermindert de empathie en
polariseert alleen maar. Zij vindt het aandragen van nieuwe ideeën belangrijker
dan ideologische scherpslijperij.
Beppe Grillo, komiek en initiator van de Italiaanse
Vijfsterrenbeweging bokst de crisis van zich af, die van hem geen crisis mag
heten maar een omslag in het denken is. Zijn partij heeft vertegenwoordigers in
Rome en Turijn. Technologie heeft volgens hem wel de toekomst. Grillo heeft samen
met een technicus inmiddels een systeem bedacht om de directe invloed van
burgers op de politiek te vergroten. Op internet kan men wetsvoorstellen en
amendementen indienen, bijvoorbeeld over de bescherming van het Italiaanse ijs.
Op die manier krijgt de burger meer invloed op de politiek. Net als Jonsdottir
is ook hij een pragmaticus. Als linkse populist pleit hij voor een
herwaardering van het begrip volk, dat in de tijd van de Romantiek nog een hele
positieve gevoelswaarde had, maar vandaag de dag toegeëigend is door extreem
rechts.
Patrick Stefanini was de campagneleider van Francois Fillon
en staat nog steeds pal voor de verdediger van Franse en Europese waarden als
vrijheid, gelijkheid en broederschap, ook al is Fillon inmiddels erg besmet
geraakt door opgegeven bijverdiensten van diens vrouw Penelope. De christelijke
waarden die Fillon hoog heeft zitten, zouden ook jongeren aanspreken die zich
vooral onzeker voelen in een maatschappij waarin waarden het afleggen tegen de
commercie. In plaats van lange debatten gelooft hij in de kracht van nadenken. Technologie
zit niet in zijn pakket.
Evgeny Morozov werd eerder door Tegenlicht geportretteerd
aan de hand van uitspraken van anderen. Hij is een groot tegenstander van een
ongebreidelde macht van grote technologiebedrijven als Google en Facebook. Die
brengen de vernieuwing van de maatschappij niet dichterbij. Hij pleit voor een
nieuwe online infrastructuur, die de macht van de burger versterkt in plaats
van verzwakt. Dat laatste gebeurt door het verspreiden van nepnieuws, al helpt
het verbieden daarvan ook niet. Hij denkt evenmin dat een beroep op religie de
burgers zal verbinden.
Hier
meer informatie op de site van Tegenlicht. Daarop ook een oproep om uitdagers
aan te brengen die op de verkiezingsavond van 15 maart a.s. in Pakhuis de
Zwijger de gelegenheid krijgen om hun ideeën te presenteren. Morgenavond
napraten aldaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten