Le jardin des merveilles (2011), documentaire van Anush Hamzehian

Tuinieren heeft een goede invloed op vrouwelijke gevangenen

De tuin der wonderen, zoals de documentaire in het Nederlands heet, heeft betrekking op de moestuin van de Italiaanse vrouwengevangenis op het eiand Giudecca in de buurt van Venetië. Gevangenen kunnen daar ongestoord aan het werk om bij te komen van het deprimerende gevangenisleven. Sociaal werkster Vania vertelt over de biologische manier van tuinieren, waardoor ze niets van buiten nodig hebben, maar tegelijk is er de mogelijkheid van contact op de markt waar ze hun groenten verkopen. Er wordt niet verteld hoe gevangenen geselecteerd worden, maar de geportretteerden vrouwen vormen een hechte groep, zo blijkt uit de mooie beelden van Anush Hamzehian.

Ze begint met een scène waarin men een kar met plantjes naar buiten rijdt. De blonde vrouw die de kar in de tuin neerzet, zegt dat ze eindelijk weer kan ademhalen. Ze heet Fluvia, is in 1997 in het gevang getrouwd, maar werd door haar man als zijn bezit beschouwd waardoor de relatie geen gelukkig vervolg kende. Ze vertelt dat hij haar sloeg en dat anderen gewoon wegliepen als ze hoorden dat hij haar man was. Met haar achttiende zat ze al in de gevangenis. Ze is blij dat Hamzehian zich in hen verdiept, want verder krijgen ze weinig aandacht van de buitenwereld.

De zwarte Nigeriaanse Edith zingt liederen, die sterk doen denken aan Tracy Chapman. Ze werd op haar veertiende door haar moeder buiten de deur gezet nadat ze twee jaar lang door haar stiefvader werd verkracht. Haar moeder koos uit eigen behoudzucht liever voor de man dan voor haar dochter. Ze heeft inmiddels zelf een dochter van twaalf die ze al zes jaar niet gezien heeft. Ze wordt door anderen gemakkelijk gekwetst en voelt zich buiten in de tuin dan ook beter. Ze klimt in een kersenboom en heeft uitzicht op zee. Een vliegboot ziet ze aan voor een walvis. Ze ruikt de vrijheid. Ze houdt daarom ook zo van de regen die alle zorgen weg wast. Als ze vrij komt gaat ze haar papieren in orde maken en terug naar haar dochter.

Maria werkt het liefst om akelige gedachten geen kans te geven. Spoedig nadert de verlofdag waarop ze haar vier kinderen te zien krijgt, waaronder de jongste Cristina die vier wordt.

Elda dacht altijd dat men in de gevangenis een luizenleventje had maar kwam daar van terug. Ze voelde zich vernederd toen ze zich voor een jonge bewaakster helemaal moest uitkleden. Ze is inmiddels 47 jaar, zit vast vanwege internationale handel in drugs en vraagt zich af hoe ze het al vijf jaar heeft volgehouden. Eenmaal vrij wil ze graag Maria ontmoeten in de badplaats Rimini.  

Teresa geeft de katten te eten en plukt rozen voor haar dochter Anna van vijftien, die op bezoek komt. Het liefst ziet ze haar buiten de gevangenis op de markt maar daar wordt een stokje voor gestoken. Soms komt alles weer naar boven, vooral het lot van haar kinderen en haar schuldgevoelens daarover. Na haar straf wil ze een nieuw leven beginnen en dicht bij haar kinderen blijven.

Begeleidster Vania vertelt dat ze zich de gevangenis voorstelt als een galei met slaven. Ze vindt dat de gevangenis alles afneemt van de gevangenen, zelfs hun eigen ik, omdat ze overal toestemming voor moeten vragen. Ze meent dat de opsluiting geen enkele zin heeft. Men wordt er niet beter van.

Tenslotte rijdt Hamzehian met de camera langs de tuin met daarin de vrouwen.  

Hier de trailer van de documentaire die ook bekend is onder de naam Garden of wonders.