Recensie: De evolutie van een huwelijk (2014), Rebekka W.R. Bremmer

Een familiepuzzel die door zes personen gelegd wordt

Ondanks of misschien ook wel dankzij de pompeuze, Amerikaans aandoende naam, vestigt Rebekka W.R Bremmer, na haar romandebuut Eb, de aandacht op zich met De evolutie van een huwelijk. Daarin bewegen twee gezinnen - verbonden door de broers Bastiaan en Freek, respectievelijk partners van Masha en Shannon - zich in enkele maanden tijd, vanaf de herfsttijd waarin het gezin van Freek uit Nieuw Zeeland op bezoek komt bij dat van Bastiaan, de tegengestelde kant op: de schappelijke Bastiaan en tolerante Masha groeien naar elkaar toe en Freek en Shannon uit elkaar.

Freek had twintig jaar daarvoor een amoureus contact met Masha, de vriendin van Bastiaan, maar dat liep op niets uit omdat Freek, die volgens Masha alles was wat Bastiaan was en niet was, naar Nieuw Zeeland vertrok, met Shannon trouwde en met haar baby Deirdre kreeg. Twintig jaar later, als de dochters van Bastiaan en Masha al groot zijn, waagt Freek een nieuwe poging om Masha in te palmen.

Behalve de inhoud van de roman, die zich in de huidige moderne tijdgeest afspeelt, is vooral de compositie vernieuwend. Het verhaal wordt in zeven hoofdstukken verteld, telkens door een van de personen: de vier ouders en de dochters Molly Bloem en Anna K. In het laatste hoofdstuk worden de losse draadjes afgewerkt.

Binnen de hoofdstukken schiet het verhaal heen en weer met kopjes als Vandaag, Morgen, Gisteren, al moet die tijdsaanduiding, anders dan die van de seizoenen, niet letterlijk genomen worden. De inhoud gaat over gebeurtenissen als de foto tentoonstelling over Nederlandse emigranten die Freek in het centrum van Amsterdam organiseert, de komende trouwerij van Bastiaan en Masha, de tuinwerkzaamheden van Shannon, de verhouding van Molly Bloem met een islamiet en het huiswerk en het verlangen naar een tussenjaar van Anna Karen in Nieuw Zeeland. Het geheel krijgt steeds meer de omtrekken van een puzzel die door de zes personen gelegd wordt. De lezer herkent regelmatig bepaalde frasen die in een eerder hoofdstuk al geuit zijn. Helaas introduceert Bremmer in het begin van de roman, vlak voor het overhaaste vertrek van Freek en zijn gezin vanwege een aardbeving in Nieuw Zeeland, zowat iedereen tegelijk. Het is alsof ze de lezer test op het vertrouwen in haar, dat ze vervolgens zeker niet beschaamt.

Ook niet omdat een belangrijk onderdeel van de beschouwingen de literatuur zelf vormt. Bastiaan werkt bij een uitgeverij, Masha doceert literatuurwetenschap en doet in haar vrije tijd niets anders dan lezen en Molly Bloem zet hun voorbeeld voort met haar literaire aspiraties. De beschouwingen over literatuur staan vaak tussen haakjes en zorgen voor verrijking van het verhaal. Twintig jaar geleden gaf Masha al een Engelse roman mee aan Freek waarin de toekomst van zijn leven beschreven staat. Dat Anna K. en Shannon niets van boeken moeten hebben, maakt de waarde ervan alleen maar groter. 

Bremmer schrijft zeer gedetailleerd over de pont die naar Amsterdam Noord vaart, de omgeving van Schellingwoude, waar de metalen stoelen in de eeuwig durende natte Hollandse zomer staan als Freek daar een rondje hardloopt : ‘Hij liep de bocht om, langs de kerk, langs het cafeetje bij de sluis, de metalen stoelen die het licht vingen van de lantaarnpaal en glommen in het duister.’ De auteur zelf blijkt goed op de hoogte van het grootbrengen van baby’s. De verzorging van de kleine Deirdre wordt beschreven op een manier die een ouder alweer snel vergeet.

De interne monologen zijn gewoonlijk in spreektaal. Ook de dialogen mogen er zijn. Soms gaat die onhoorbaar verder terwijl Bremmer reflecteert over het verleden, waarna het gesprek verder blijkt gegaan te zijn in de tijd. Als Bastiaan zijn dementerende moeder uit het verzorgingstehuis ophaalt, wenst verpleegster Aniëla haar na een innerlijke beschouwing van Bastiaan een gezellig dagje toe.  

Alles bij elkaar is De evolutie van een huwelijk een verbluffende familiegeschiedenis die Bremmer heel geslaagd over veel lijnen en in een rijke taal uiteen rafelt en weer bij elkaar brengt. De roman is daarmee een aanwinst voor de Nederlandse literatuur.