Theaterrecensie: Leaving on a jetplane, Nachtgasten, Toneelschuur, 11 januari 2015

Boeiende improvisatie rond een familiedrama met twee zussen en twee neven

Nachtgasten bestaat uit Niels Croiset, Koen Wouterse en Yorick Zwart (zie foto). Ze kennen elkaar van het Noord Nederlands Toneel. Croiset vertelt als inleiding dat ze meer rollen wilden spelen en daarom een eigen gezelschap begonnen dat improvisatietheater maakt. Ze nodigen steeds een aantal gastacteurs uit om mee te spelen.

Gisteravond in de Toneelschuur waren dat Joke Tjalsma, Ine Kuhr en Ferdi Stofmeel. Wouterse schreef het verhaal Leaving on a jetplane en vertelt in grote lijnen aan het publiek, Zwart en de gastspelers waarover het verhaal gaat. Het is een familiedrama rond drie zussen waar bij Jansje, de verschoppelinge was. Winnie was getrouwd met de rijke Ferdinand, die gezegend was met groot libido en vrouwen in zijn omgeving tot zijn prooi maakte, waaronder Jansje en Beppie, de derde zus.

Het verhaal speelt zich af op kerstavond bij Winnie. De zussen hebben de neven Jesse en Hoppe, die op straat leven, al vijf jaar niet gezien. De laatste keer was vijf jaar daarvoor en die verliep dramatisch omdat Winnie Jansje dermate hard met een koekenpan op haar hoofd sloeg dat daardoor mogelijk een bloedprop vrij kwam waardoor ze zeer onlangs overleed. Winnie en Beppie waren niet op de begrafenis en vooral Beppie voelt zich daarover schuldig.

Nachtgasten hanteert een zevental spelregels, waaronder de regels dat de spelers het publiek ontkennen, zij zelf de baas over het verhaal zijn, stiltes moeten koesteren en niet in herhaling vallen. Bij een belletje van Wouters, die met Croiset bij de lichtman zit, moet een van de acteurs het veld ruimen.

Na de algemene uitleg, die behoorlijk gedetailleerd is, worden de spelers afzonderlijk door Wouterse geïnstrueerd over hun geheimen en strategie. Winnie moet onder andere proberen de schade beperkt te houden, Beppie moet verzwijgen dat zij degene was die de handtastelijke Ferdinand vermoordde, Jesse dat hij aan tuberculose lijdt en samen met Hoppe de zussen wil beroven en Hoppe dat hij een brief van zijn moeder aan haar zussen bezit.

Na een korte pauze vangt de voorstelling aan met de kerstdis, gekookt door Winnie en aangekleed door Beppie, die als eerste de huiskamer binnenkomt en gespannen maar vooral nieuwsgierig nog iets aan de tafelschikking verandert. Winnie doet erg stug. Ze heeft weinig te winnen deze avond. Ze vraagt Beppie waar de neven blijven en of ze alvast de kip op tafel zal zetten. Ze vertelt Beppie tijdens een wijntje over een cruise die ze wil maken om wat ruimte te krijgen.

Hoppe is de eerste neef die arriveert, Jesse niet lang daarna. De neven komen van de straat en hebben weinig idee van etiquette. Hoppe die het vlees mag aansnijden, scheurt met zijn wanten zonder vingers delen van de kip en werpt die op ieders bord. De eerste kwestie die ter sprake komt betreft de vraag van Hoppe wie zijn vader is. De kwestie wordt uitonderhandeld met de brief van Jansje die Hoppe bezit. Beppie spreekt over het vaderschap van Hoppe als zijnde een delicate kwestie, terwijl Hoppe in dezelfde bewoordingen de brief ter sprake brengt. Jesse maakt een weinig ingeteerde indruk. Na de kip zegt hij dat hij onmiddellijk moet schijten, hetgeen een voorwendsel was om alvast te kijken waar Winnie haar geld bewaart. Pas als Hoppe hem afraadt een sigaret van Winnie aan te nemen, begint hij te kuchen. Een volgend probleem dat opgelost moet worden is een brief van Ferdinand aan Winnie waarin hij zijn fortuin overmaakt aan zijn neven, waardoor tenslotte de beroving onnodig wordt en een verzoening plaatsvindt.

Leaving on a jetplane is geen theater van de lach waar het publiek al ruim van tevoren een misstap van een onwetende acteur voelt aankomen, maar het zat wel anderhalf uur ingespannen te kijken hoe de spelers het ervan af brachten. Vooral Joke Tjalsma speelde overtuigend de rol van vrouw van een rijke man. Ze voelde zich verantwoordelijk voor haar neven en zou niet willen dat ze de erfenis verbrasten. Af en toe plaatste ze snedige opmerkingen. Nadat Beppie na het belletje opstond om de kamer te verlaten, merkte ze op dat zijzelf beter weg zou kunnen gaan. 

Op 1 maart a.s. is Nachtgasten opnieuw in de Toneelschuur met een ander verhaal, dit maal met onder andere met Frits Lambrechts.

Hier meer informatie over de werkwijze op de site van Nachtgasten.