Dirk de Wachter over Liefde. Een onmogelijk verlangen, VPRO-Boeken, 21 december 2014

Liefde in tijden van moerassige losheid

De Vlaamse psychiater en psychotherapeut Dirk de Wachter maakte twee jaar geleden al zijn opwachting in VPRO Boeken, toen met zijn boek Borderline times, dat veel reacties opleverde. Wim Brands vat de inhoud ervan kort samen. Het gaat over de hoge eisen die we in onze consumptiemaatschappij stellen aan onszelf stellen met als gevolg een onvermogen om met ongeluk te leven. Liefde. Een onmogelijk verlangen? is een vervolg op dit boek. Het beziet de toestand vanuit het individu dat bij De Wachter om raad komt. De lat ligt voor het individu onmogelijk hoog, zegt de psychiater, waardoor het leven voor velen lastig wordt. De prangende vraag is: hoe te leven?

Brands vraagt wanneer een kentering plaatsvond in ons onvermogen met ongeluk om te gaan.

De Wachter antwoordt dat die al ingezet tijdens de Verlichting, toen de individualiteit opkwam, voorts tijdens de industriële revolutie en ook in de jaren zestig, toen men zoveel vrijheid innam dat het collectieve in het gedrang kwam. De Wachter hecht eraan te zeggen dat hij niet vindt dat het vroeger beter was. Liefde zat vroeger verwrongen in vaste patronen, in onze tijd van maakbaarheid en koopbaarheid valt het uiteen in moerassige losheid. De Wachter stelt dat de liefde zich echter niet laat vermarkten.

Brands haakt in op de maakbaarheid, het idee dat alles oplosbaar is.

De Wachter probeert dit idee in het boek en aan zijn patiënten duidelijk te maken en stelt als oplossing voor om meer los te laten, waardoor men geheeld wordt.

Brands begint over de stoornis Adhd die met pillen onder de duim gehouden wordt.

De Wachter zegt dat deze aanpak controversieel is. Het vindt het bedenkelijk dat wij de maatschappij en ons leven daarin als een bedrijf zien. De paradox is dat hoe meer wij perfectie proberen te bereiken, hoe minder dat lukt. Zijn boodschap is om kwetsbaarheid niet te onderdrukken. Het is een voorwaarde voor liefde. De merkwaardige paradox is dat door het bestrijden van kwetsbaarheid de liefde onmogelijk wordt gemaakt.

Brands vindt de paradox glashelder. Hij begint over echtparen die de psychiater bezoeken omdat ze met de liefde worstelen. Hoe weerspiegelt de tijdgeest zich daarin?

De Wachter kan het antwoord inkoppen. Hij spreekt over de illusie van de maakbaarheid en de extreem hoge verwachtingen die men heeft, waardoor gewoonheid slecht verdragen wordt en men steeds nieuwe prikkels zoekt.

Brands kent het riedeltje van zeven dagen seks en ook nog op safari.

De Wachter zegt dat dit in kwantitatieve zin nog zou kunnen, maar dat daarbij ook nog de eis gesteld wordt dat het allemaal kwalitatief heel goed moet zijn. Hij vindt overigens dat seks een te grote plaats in het denken over de relatie krijgt toebedeeld.  

Brands refereert aan een verhaal uit het boek van een echtpaar, waarvan de vrouw problemen had gekend in haar jeugd, dat geen seks meer had. Hij vraagt of dit normaal is.

De Wachter wacht zich om iets te zeggen over normaliteit, maar zag dat het echtpaar er niet onder leed en houdt zoiets daarom voor mogelijk. Hij zegt erbij dat liefde vooral gedijt in het lastige.

Brands vraagt of hij niet het gevaar loopt als een conservatieve criticus gezien te worden.

De Wachter stelt het scherp omdat onze cultuur hem lief is en wil voorkomen dat die afglijdt naar een reactionaire toestand.

Brands begint over de cultuur van de singles die in opkomst is, zelfs met een partij.

Volgens De Wachter streeft het menselijk dier naar hechting. Singles maken het zichzelf moeilijk als het gaat om het zich verbinden. Hij is niet voor one issue partijen maar ziet ook dat een single partij verbindend kan werken in een tijd waarin relaties vloeibaarder worden.

Het gesprek zal wel weer de nodige reacties opleveren. 

Hier mijn verslag over Borderline Times, dat vaak gelezen werd.