Nero’s Guests (2009), documentaire van Deepa Bhatia

Zijn wij niet allen Nero’s gasten?

De gevolgen van de neoliberale economische politiek die sinds de jaren negentig van de vorige eeuw opgeld doet, zijn desastreus voor een groot deel van de wereldbevolking. Overal lijdt men aan de verslechtering van de levensomstandigheden, maar in India ondervinden de boeren wel erg veel ellende, zodat velen ervoor kiezen een eind aan hun leven te maken. Vanaf 1997 hebben 200.000 boeren in toenemende mate zelfmoord gepleegd door schulden en armoede.

De documentaire Nero’s Guests volgt de charismatische journalist Palagummi Sainath (links op de poster) uit Mumbai die zich op zeer betrokken en vasthoudende wijze bezig houdt met dit onderwerp. Hij schrijft erover in zijn krant The Hindu en houdt lezingen in de staat Marahashtra, de regio in het westen waar ook Mumbai deel van uit maakt. Deepa Bhatia gaat met Sainath mee naar gezinnen van boeren die een eind aan hun leven hebben gemaakt. Tijdens de documentaire horen we gedichten van een boer die ook dichter was. Helaas heeft deze man die Kalamb heette, tot verbijstering van zijn vrouw en dochter onverwachts ook voor de suicidale uitweg gekozen. Sainath vreest dat de dood van de echtgenoten ook andere familieleden meesleurt. Hij kan het zien in hun uitgebluste ogen.

De regering besteedt weinig aandacht aan het probleem. Men bevoordeelt de rijken met het idee dat die dan misschien wat kruimels afschuiven van hun rijke dis. Managers hebben geen idee wat er op het platteland aan de hand is. De media hebben meer aandacht voor de fashion week waar beroemde modellen de mode tonen in katoenen kleren die gemaakt zijn met het bloed en zweet van de boeren. Sainath neemt stelling tegen de grote ongelijkheid. Hij legt uit dat de Indiase boeren produceren voor het vee van Europa en dat Westerse landbouwsubsidies de markten in Azië verpesten. Ook op het gebied van de koffieteelt is er sprake van monopolisering. De boosdoeners worden niet in beeld gebracht, maar die zagen we al bezig in documentaires over multinational Monsanto en bananengigant Dole.  

We zien beelden van een demonstratie van de boerenvakbond en een overleg van weduwen, maar veel effect lijkt dat niet te sorteren. De macht van de rijken is nu eenmaal te sterk. Vrouwen moeten lang reizen naar de velden waarop ze werken en zien hun kinderen nauwelijks.  

Tenslotte kan de regering niet om het probleem heen dat Sainath aankaart in de krant en tijdens zijn lezingen. Afgevaardigen bezoeken de streek rond Vidarbha dat in het oosten van Maharasthra ligt. Sainath zelf houdt een lezing in het parlement in New Delhi. Wat het resultaat ervan is, wordt niet duidelijk, maar ik vrees dat het niet groot zal zijn.

De documentaire begint en eindigt met een anekdote van Sainath over een verhaal van Tacitus over een groot feest dat keizer Nero geeft. Probleem is de verlichting. Hij lost dat op door slaven en gevangenen te laten verbranden. Die zorgen voor het licht waarbij de gasten kunnen zien wat ze eten en drinken. Sainath stelt aan zijn publiek de vraag wie men denkt dat die gasten zijn die zich deze situatie zonder protest laten welgevallen. Zelf heeft hij na vijf jaar research op dit gebied wel een idee waar hij die mensen moet zoeken die dit systeem in stand houden.

Ik denk dat we allemaal schuldig zijn aan het lot van de Indiase boeren. Bijvoorbeeld door goedkope kleren te kopen die gemaakt worden door deze arme mensen.   

 Hier de trailer.