Willem Melchior over De tijd is op, VPRO-Boeken, 22 juni 2014

Faustiaans schrijver krijgt een hoge rekening gepresenteerd

In 2012 werd bij toen de 46 jarige schrijver Willem Melchior keelkanker geconstateerd. Hij was juist bezig met een kloeke roman. Op het moment dat hij dacht dat hij schoon was, begon de ziekte weer opnieuw. Recidive is niet iets wat alleen bij criminelen hoort. Hij moest echt stoppen met roken. Hij praat moeilijk door een apparaatje dat op de plaats van zijn adamsappel is ingebracht.

Wim Brands noemt De tijd is op beklemmend vanwege meerdere redenen en leest er een fragment d.d. 21 augustus uit voor. Daarin schrijft Melchior dat hij zou stoppen met roken om te voorkomen dat hij via een stemapparaatje zou moeten praten.

De tijd is op ging tot en met de bestraling, zegt Melchior. Daarna keerde de heesheid langzaam terug. Van de dokter ging hij naar de Kno-arts. Die constateerde een nieuwe uitzaaiing, waardoor hij wel moest stoppen met roken. De titel van zijn boek slaat er niet op dat zijn levenstijd op is, maar wel de zorgeloze Faustiaanse tijd.

Brands vraagt hem naar de roman die hij aan het schrijven was, toen hij ziek werd.

Melchior was aardig op streek met een breed opgezette roman waarin veel personages voorkwamen. De uitgever stond daar op, nadat hij daarvoor een dun boekje had uitgegeven.

Of hij bang was met de opnieuw gestelde diagnose.

Melchior zegt dat het om een geleidelijk proces ging. Hij vond het niet erg om dood te gaan maar wel om in de medische mallemolen terecht te komen. Hij was eerder nog onbevangen omdat hij negentig procent kans had om te genezen, als hij tenminste stopte met het roken van vijftig sigaren per dag, hoewel dat ook wel eens minder was.

Brands haalt een uitspraak van hem aan dat kanker niet geil is.

Melchior is daar niet meer zo zeker van. Het lichamelijke ziek zijn is op zich al erotisch.

Brands brengt in herinnering dat zijn altijd jubelend ontvangen werk altijd al sterk lichamelijk van aard was.

Melchior vond het altijd belangrijk om er goed uit te zien. Hij begon op zijn zeventiende te roken en genoot ervan in Italië met zijn dagboek en een sigaret op een terras te zitten. Roken vermeerderde zijn concentratie.

Brands citeert een uitspraak op p. 99 van De tijd is op, waarin Melchior nog steeds moet stoppen met roken.

Melchior zegt dat het vreselijk moeilijk was. Dat hij er een jaar over deed. Hij had net als Marquez op een bepaald moment zijn laatste sigaret willen roken en dat was dat.

Op de achterflap staat dat Melchior zijn angst, fatalisme en berusting genadeloos onder de loep neemt. Brands vraagt welke van de drie het sterkst is.

Melchior weet dat niet. Hij wilde nooit oud worden en kanker loste die wens als het ware in. Hij weet evenmin waar de hunkering naar de dood vandaan komt. Hij aanvaardt het als een gegeven. Het leven is eindig en zinledig. De ziekte was te groot om erover te oordelen. Hij gaf zich eraan over. Hij hield zich bezig met fenomenen als verliefdheid, erotiek en familierelaties. De kanker was een nieuw fenomeen, waarover hij zich weer kon buigen. Als autobiografisch schrijver houdt hij zich bezig met zijn eigen beleving. Dat is zijn materiaal.

Brands hoopt dat hij nog lang blijft leven om zijn boeken te schrijven.

Het nieuwe boek is door het stemapparaatje nog onder voorbehoud zegt Melchior.  

Brands vraagt of dat het schrijven verandert.

Melchior antwoordt dat hij vooral problemen heeft om niet te roken.

.