Cri de coeur van een wanhopige zus
Hoe is het om iemand in je omgeving te hebben met wie het
niet goed gaat en onmachtig te zijn die persoon te helpen? Velen zullen dit verschijnsel
kennen, Erna Sassen schreef er een aangrijpende jeugdroman over. De titel Kom niet dichterbij in gifgroene letters
bevat de waarschuwing die Reva, een studente aan de toneelschool, uitzendt om
zichzelf te beschermen, een signaal dat voor haar zus Marjolijn moeilijk te
accepteren is. Ze probeert Reva met verstandelijke argumenten de goede richting
op te krijgen, maar dat valt nog niet mee. Haar zus komt zelfs in een kliniek
vanwege een psychose.
De roman begint en eindigt met een afspraak van Reva met
de tandarts. Die gaat haar een kunstgebit aanmeten, omdat haar tanden verzuurd zijn
door het vele gekots. Marjolijn wist in eerste instantie niets van haar
anorexia. Als ze ermee geconfronteerd wordt naar aanleiding van een telefoontje
van Reva, kan ze haar zus niet meer loslaten. Reva belt haar vaak midden in de
nacht wakker. Ze kan niet anders dan de telefoon opnemen.
Marjolijn hoort over de relatie die Reva heeft met een
leraar op de toneelschool die de initialen DJ draagt. Zijn lessen in
nederigheid hebben de bedoeling haar aan zich te binden. Marjolijn begrijpt dat
de verhouding niet goed voor haar is, dat Reva zich laat misbruiken maar zelf heeft
ze daar geen idee van. Pas veel later beseft de laatste dat de liefdeloosheid
van hun vader niet inhoudt dat zij geen liefde verdient. Marjolijn spreekt haar
daarover indringend aan. De lezer ziet Reva nadenken:
‘Na een lange stilte antwoordt ze: “Mijn hersenen
begrijpen wat je zegt. Maar de rest van mijn lichaam kan het niet geloven.”’
Dat
is precies zoals dat vaak gaat. Het inzicht heeft tijd nodig om in het lichaam
door te dringen. In het geval van Reva en Marjolijn speelt op de achtergrond de
geestelijk labiele vader een belangrijke rol. Anders dan Marjolijn wilde Reva hem
tegemoet komen en ging daar zelf aan ten gronde.
Marjolijn uit zich vaak cynisch over Reva, die De wereld een hel van Schopenhauer als
richtlijn voor haar leven gebruikt. ‘Dan weet je genoeg.’ Vooral tegen de lezer
becommentarieert ze het tegenstrijdige gedrag en de houding van haar zus, die
een beroep heeft gekozen dat haaks staat op haar streven om zichzelf niet te
laten zien. Met oneliners maakt Marjolijn haar standpunt duidelijk. Als Reva
opziet tegen groepstherapie schrijft ze dat ze er echt zin in heeft. ‘Ze stond
te popelen. Niet dus.’ Een andere keer luidt haar oordeel: ‘Misschien ooit. Er
spreekt niet veel hoop uit.’
De directe stijl en het gewone Nederlands, waarin een
kamer schilderen een kutklus heet, past goed bij de hartenkreet. Het geeft het
ego document zoals deze roman wel genoemd kan worden, vaart. Aan de andere kant
leest het niet echt lekker door omdat er weinig variatie in zit. Wel krijgt de
lezer een helder inzicht in een probleem dat veel mensen in de maatschappij aangaat
en dat gewoonlijk onderbelicht blijft. Het doet begrijpen waarom Reva het
liefst solo optreedt en doodsbang is voor haar kritische publiek
Kom niet dichterbij is
een noodzakelijk boek voor iedereen die wil weten hoe mentale problemen van de
ene op de andere generatie op elkaar inwerken en hoe verdrongen problemen van
ouders doorgegeven worden op hun kinderen. Zij vallen daarmee in een gat, waar
ze niet zo gemakkelijk meer uitkomen, zelfs niet als er iemand langs de kant
staat om ze eruit te helpen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten