De bittere tranen van Louis van Gaal, Andere Tijden Sport, 29 mei 2014

Aandoenlijk in zijn domheid

Het is niet alleen Petra von Kant die in de voorstelling van Rainer Fassbinder bittere tranen schreit, ook op een minder kunstzinnig toneel is de pijn van het gezicht af te lezen. Tijdens de rechtstreeks uitgezonden persconferentie die Louis van Gaal op 31 november 2001 hield na de uitschakeling van het Nederlands elftal in 2002 zwommen zijn ogen in de tranen. Het elftal had in ieder geval de achtste finale van het WK in Japan en Zuid Korea moeten bereiken maar kwam niet eens door de kwalificatieronde. Een droom werd wreed verstoord.

In een documentaire van Andere Tijden Sport wordt geprobeerd om twaalf jaar later de oorzaak van het falen op te sporen. Lag het aan de media, de spelersgroep of toch aan de bondscoach zelf? vraagt Tom Egberts aan het begin van de uitzending, waarin onder andere aanvoerder Frank de Boer, enkele sportjournalisten en Henk Kesler, directeur betaald voetbal van de KNVB, zich uitspreken.

Kesler deelt voorafgaande aan de veel langer dan afgesproken bijdrage van Van Gaal mee dat de bondscoach per onmiddellijke ingang zijn functie heeft neergelegd. Dat dit in onderling overleg is overeengekomen wordt later geloochenstraft door de woorden van Van Gaal dat de spelersgroep hem geen keus bood. Die wilde een andere vorm van professionele begeleiding.

De documentaire blikt terug naar het EK dat eraan vooraf ging. In de halve finale werd het Nederlands elftal door Italië uitgeschakeld. Volgens Frank de Boer had men dit verlies nog niet verwerkt toen men aan de kwalificatiewedstrijden voor het WK 2002 begon. Van Gaal zorgde niet aan de onderlinge chemie in de ervaren spelersgroep, maar behandelde hen als kinderen, wilde dat ze het volkslied meezongen en staarde zich dood op technische en tactische details.

Bertus Holkema werd aangesteld als beveiliger maar diende meer als controleur die er op moest toezien dat de spelers na bedtijd niet hun kamer verlieten. Hij deed luciferhoutjes tussen de deur om te weten of er iemand ontsnapt was. Dat was toch het geval in de laatste oefenwedstrijd eind november 2001 in Kopenhagen, toen de Deen Laudrup in de nacht voor de wedstrijd pornoster Kira Eggers in het spelershotel had uitgenodigd. Toen Holkema en Van Gaal een kijkje gingen nemen zagen ze alleen Patrick Kluivert aan de koffie zitten. Van Gaal stuurde hem naar zijn kamer. Holkema zweeg later over het incident omdat hij het niet zijn taak vond om daarover inlichtingen te doen.

Volkrant journalist Willem Vissers zegt dat Van Gaal zich beledigd voelde door de opmerking van De Boer dat ze een bezigheidstherapeut nodig hadden en niet iemand die alles wil controleren. Vissers stelt heel nuchter dat Van Gaal beter naar zijn eigen tekortkomingen zou kunnen kijken. Valentijn Driessens van De Telegraaf vindt dat Van Gaal geen oor voor de spelers had en de groep te kort hield. Persvoorlichter Rob de Leede merkte antipathie in de groep.

Van Gaal zegt zelf dat hij niet gelooft in een lossere aanpak omdat die op de langere termijn geen resultaten biedt. Hij vindt dat men dezelfde idee moet hebben als hij en wil daarvoor op inhoudelijk niveau ook een schoolmeester of een beul zijn. Zijn uitspraken zijn aandoenlijk door de kortzichtigheid ervan. Ook Kesler die altijd in Van Gaal bleef geloven, was van mening dat de verwende spelersgroep wel wat kritiek kon gebruiken. 

Inmiddels zijn we twaalf jaar verder en zitten we in een vergelijkbare situatie. Van Gaal wilde niet meewerken aan het programma omdat hij druk bezig was met de voorbereiding op het huidige WK in Brazilië. Weliswaar is de spelersgroep jonger en kijkt men meer op tegen de dominante coach maar toch is de vraag of zo iemand in dit moderne tijdsgewricht nog voldoende invloed op de groep kan uitoefenen. Het zou wel eens een nederlaag van de bond kunnen worden om zo’n oude coach aan te stellen en geen jonge man (of vrouw).