Circushart - de droom van Oscar Carré (2012), documentaire van Leo de Boer

Carré steelt de show, maar staat aan het eind met lege handen

Theater Carré viert dit seizoen zijn 125 jarig bestaan. Hoe kwam dit majestueuze theater aan de Amstel aan het eind van de negentiende eeuw tot stand? Leo de Boer schetst een portret van Oscar Carré, de grondlegger van het theater, aan de hand van archiefbeelden, dagboekfragmenten en gesprekken met familieleden en andere betrokkenen, zoals Mariëtte Wolf, biografe van de geschiedenis van Carré en een conservator.

Oscar werd geboren in het circustheater, zat al vroeg op een paard en deed de act met het paardencarroussel, waarbij hij meerdere Trakhener paarden tegelijk de voorbenen liet heffen. Zijn vrouw Amalia deed de dressuur. Ook speelde hij viool terwijl hij op twee paarden stond, iets wat zelfs niet bij het veel grotere Duitse circus Renz te zien was. Hij deed ooit een weddenschap met Renz over het aantal paarden dat men tegelijk kon laten steigeren en die werd door hem gewonnen.

Circus Carré reisde door heel Europa en deed jaarlijks Amsterdam aan. Na de treinreis sloeg men onder veel bekijks van een begeesterd publiek, de tenten op op het Amstelveld. Die waren nog van hout. In 1864 voor het eerst, weet de biografe. Koning Willem III verleende Oscar een koninklijk predicaat. Deze status gaf hem meer aanzien en het verhief het bedrijf boven het ordinaire circus, zegt de conservator.

Maurice Carré sr. is een klein kind van Oscar, Louann is zijn dochter. Samen bekijken ze de stamboom van de familie met daarin de Carré-sisters die aan acrobatiek deden. Ze herinneren zich de treinreizen gedurende dertien jaar met de hele familie. Ondanks het harde werken was het een mooie tijd. Louann werkte aan de trapeze en liet zich aan haar haren ronddraaien. Ze is geobsedeerd door de geschiedenis van de circusdynastie en zegt dat de liefde voor het circus bij circusmensen nooit overgaat. Als alles lukt is dat een geluksgevoel dat niet uit te drukken is, nog eens versterkt door het publieksapplaus.

David Bronkhorst schreef Het geheim van Carré. Hij is de kleinzoon van clown August de Domme, die in het circus Carré speelde en een goede vriend was van Oscar, te meer omdat ze beiden paardenliefhebbers waren. Hij deed een act waarbij hij bijna van een steigerend paard viel, een hele kunst.

Volgens hem had Oscar een relatie met koningin Sissi van Oostenrijk. Hij trainde haar en kreeg een Lippizaner paard cadeau. Louann is van een relatie niet overtuigd. Sissi’s man Franz Joseph deed Oscar een mooie pijp cadeau.

In 1873 opende Oscar een stenen gebouw in Wenen en in 1887 het stenen Carré in Amsterdam. De gemeente hield de locatie lang af, maar tenslotte kwam zijn droom toch uit. Drie jaar later gebeurde er en ramp. Op weg van Den Bosch naar Hannover crashte de trein. Amalia verloor hierbij het leven en een aantal kinderen raakten gewond, net als August de Domme die daarna nooit meer kon optreden.

Vier dagen later werd er weer een voorstelling gedaan, waarbij Oscar een verband om zijn hoofd droeg. The show must go on, zegt Louann. Volgens Bronkhorst betekende de ramp het einde van het circus. Mensen wilden een verhaal horen. Oscar kwam hen tegemoet met verhalen over cowboys en indianen, spectaculaire vondsten als een ijsbaan of een meer en zelfs vertoonde hij films, bijvoorbeeld over de intocht van koningin Wilhelmina, maar uiteindelijk was er geen houden aan met het verwende publiek, dat liever naar de film ging.

Bronkhorst vertelt over het gerucht dat Oscar na een voorstelling zijn paarden doodschoot, maar dat is gebaseerd op één krantenbericht. Louann gelooft dat niet, of het moet uit liefde gebeurd zijn. Volgens de biografe berust het op een mythe. Circus is magie. Louann zegt dat vele elementen in het circus samenkomen en het publiek echt in vervoering kunnen brengen.  

Hier de promo, hier de site van Pieter van Huystee, waarvan ik de eerste twee regels van de synopsis heb overgenomen en waarop mooie foto’s staan, onder andere van Louann die aan de haren hangt.