De MOT verhalen, Huis te Zaanen, Haarlem, 25 augustus 2013

Tales of ordinary madness

De MOT verhalen bestaat al drie jaar. Rokus, Willem, Coen en Lisette namen het initiatief om mensen uit te nodigen om de paar maanden op de oeroude, sfeervolle locatie Huis te Zaanen in Haarlem bijeen te komen om elkaar persoonlijke en waargebeurde verhalen te vertellen. De ijzersterke gitarist Coen verbindt de verhalen met toepasselijke folksongs.

Hoewel men is afgestapt van een thematische aanpak gaat het deze middag over de dunne scheidslijn tussen geestelijk gezond en ziek. Voormalige sociaal verpleegkundige Rokus, die het programma presenteert, heeft van zijn loopbaan in de psychiatrie geleerd dat mensen zelf iets te zeggen hebben en dat het het belangrijkste is om naar hen te luisteren. Onder de noemer Tales of for the ordinary madness komen vijf vertellers aan bod. De zesde had afgezegd. Rokus legt later uit waarom. Coen begint - zoals gebruikelijk lijkt - met het nummer For the asking van Paul Simon. De vader van mede eigenaar Willem heeft inmiddels de toegangsgelden geïnd, die in zinvolle persoonlijke projecten worden gestoken en maakt tekeningen van het publiek. Fotografe Lisette neemt ook nog de sprekers korrelfijn op de lens.

Daphne bijt de spits af met een indringend verhaal over een periode in haar leven, een aantal jaren geleden, waarin ze het overzicht verloor en zichzelf kwijt raakte. Er gebeurde nogal veel in haar leven, er waren vele veranderingen die ze niet aan kon, maar daarna kwam ze weer op het goede spoor en kreeg zelfs verrassende ervaringen in de schoot geworpen. Rokus komt als dank met een tekstfragment van een Amerikaans schrijver die vaak wat glad is, maar iets moois zei over het feit dat iedereen een kunstenaar is, en dat mensen die dat niet zijn zich moeten afvragen wat er mis is met hun leven.  

Daarna vertelt zzp-er Alfons een vermakelijk verhaal over een sollicitatie bij GGZ Nederland, waarbij hem niets werd gevraagd maar hij wel werd aangekomen en hij allerlei termen leerde kennen. Om daaraan echte mensen te kunnen vastkoppelen meldde hij zich aan bij het maatjesproject. Al zes jaar is hij een maatje van een man die anders zijn huis niet zou uitkomen. De dankbaarheid van de man doet hem zelf goed. Hij kan het iedereen aanraden.

Helaas kon Jerry niet komen. Rokus vertelt dat hij eerder bij een bank werkte en op jonge leeftijd een psychose kreeg. Jerry kon daarover goed vertellen, maar had de laatste tijd te veel hooi op zijn vork genomen, waardoor hij had afgezegd.

Ervaringsdeskundige Martijn vertelt over zijn leven met schizofrenie. Hij geeft vaker lezingen en geeft onder de titel Die taal van my hart - een gedicht van Stef Bos - een presentatie met foto’s. Hij studeerde ontwikkelingseconomie in Wageningen, maar kreeg last van psychische problemen. Bij de Masai in Kenia vond hij rust. Hij was daar tijdelijk op zijn plek. Hij vertelt hoe moeilijk het is om de weg terug weer te gaan. Een psychiater stelde hem voor de keuze tot een verblijfsopname of hard werken aan zichzelf. Verlieservaringen zijn funest voor iemand die opkrabbelt. Dat weerhoudt om nieuwe contacten aan te gaan. Langzaamaan wist Martijn het stigma dat hij zichzelf had opgelegd te ontmantelen. Zoiets gaat als het ware op de tast, zegt deze blanke neger.

Rokus zou vertellen over zijn overleden zus maar kiest op het laatste moment voor een luchtiger verhaal. Dat gaat over de psychotische Chris die meeging op een studiereis naar New York bedoeld om ervaringen uit te wisselen met lotgenoten. In Amerika is men hiermee al verder en men weet allerlei labels te ondervangen. Chris was in de voorbereidingsperiode nogal stil, zodat men twijfelde om hem mee te nemen, maar de behandelende psychiater gaf zijn fiat. Chris wilde in New York dolgraag naar naar het Guggenheim museum omdat hij werken wilde zien van Picasso en Van Gogh. Op het moment dat Rokus hem het Guggenheim in de verte aanwees sprong Chris een gat in de lucht. Aan het eind van de reis nam Rokus hem mee naar het Museum of Modern Art. Daar keken ze naar Starry night van Van Gogh, terwijl ze samen op de ipod luisterden naar het gelijknamige nummer van Don McLean. Het avontuur brengt Rokus tot de verzuchting dat de gewone hulpverlening er vaak naast zit. Het is goed om alle vastgeroeste ideeën uit het hoofd te zetten en te luisteren naar mensen. Drink een kop koffie en praat over iets waar de ander goed in is.

Als laatste was het woord aan Tom, die actief is op Linkedin en onder de kop Hoogverraad - een term die Daphne eerder gebruikte tijdens haar inzinking - een ontroerend verhaal vertelde over zijn jong overleden tweelingzus Trees. Ze bleef voor hem een levende herinnering, die zo sterk was dat hij in haar graf wilde begraven worden. Het probleem was alleen dat zijn ouders beiden dezelfde wens hadden en het graf maar ruimte bood aan drie personen. Door een bijna tien jaar durende psychoanalyse leerde hij min of meer omgaan met het verdriet en het gemis.

Willem vertelde aan het slot nog over de prachtige locatie in het Huis te Zaanen, gelegen in het oorspronkelijke Schooten, die er aan mee hielp om, naast de mooie gitaarmuziek van Coen, de sfeer te bereiken. Zijn hoop dat men door de middag geïnspireerd werd, kon ik als nieuwkomer volmondig kan beamen.  

Hier de site van De MOT verhalen. De volgende bijeenkomst is 13 oktober a.s. van 15.00 tot 17.15 uur. Inschrijven via de website. Ter wille van de privacy is de naam van Chris in dit verslag gefingeerd.