Jan Baeke over Ergens in Amerika van John Ashberry, VPRO-Boeken, 26 mei 2013

Jan Baeke is behalve dichter ook programmeur van Poetry International dat van 11 tot en met 15 juni 2013 in Rotterdam gehouden wordt. Hij heeft een belangrijke plaats ingeruimd voor de Amerikaan John Ashberry (1927, zie foto) die al vijftig jaar in zijn poëzie breekt met grammaticale en thematische conventies. Baeke schreef een nawoord van de bundel Ergens in Amerika. Die verschijnt binnenkort in een vertaling van Ton van ’t Hof.

Wim Brands laat een filmpje zien, waarin Ashberry te zien is in een aantal fragmenten. Hij werkt een paar uur per dag in de ochtend en weet dan niet wat hij de rest van de tijd moet doen; hij schrijft over het algemeen geen autobiografische poëzie maar wel over zijn broer die op jonge leeftijd dood ging; hij wilde ooit naar Frankrijk, het land van Balzac en Proust, maar het kostte hem tijd zich aan te passen in Parijs omdat hij de taal niet kende en de gewone achtergrondruis miste.

Brands vindt dat Ashberry - en niet weer iemand die vanwege politieke redenen onderscheiden wordt - de Nobelprijs moet krijgen.

Baeke legt uit dat de broze gezondheid van Ashberry verhindert dat hij zelf naar Rotterdam komt, maar dat ze een verbinding regelen waardoor hij wel te horen zal zijn. Er is een programma rondom hem gemaakt met kenmerkende zaken in zijn werk, maar ook films die Ashberry inspireerden zoals van Andy Warhol en een vertaling van Rimbaud die hij maakte.

Hij woonde tien jaar in Parijs als correspondent voor een kunsttijdschrift en maakte deel uit van de New York School, een groep vernieuwende kunstenaars die in de jaren vijftig en zestig in New York woonden.

Ashberry pikte zijn stof op uit het gewone leven. Het is moeilijk te zeggen wat nou precies zijn geheim is. Daar zijn bibliotheken over vol geschreven. Hij heeft een geheel eigen stijl. Het is opmerkelijk qua taal, raar met wonderlijke stappen. Hij kan slap ouwehoeren, meanderend voortgaan, maar toch zit er eenheid in, waar je echter niet je vinger op krijgt. Je moet tijdens het lezen van zijn gedichten steeds de aandacht verleggen. Er zit ook humor in, een verrassende twist, zoals in de door Baeke geparafraseerde zin: ‘We reden een uur naar het zuiden om onze buren te ontmoeten. 

Brands wordt vrolijk van zijn inventiviteit.

Baeke zegt dat Ashberry laat zien wat poëzie schrijven is.

Brands vindt hem ook van belang voor politici, als het gaat om goed te kijken.